>> HOMEpage

Pierius Winsemius
aan
Guilielmus/Willem Staeckmans
1629-1640
47 neolatijnse brieven

Bron: Brievencollectie Gabbema (Tresoar)
Internetuitgave: M.H.H. Engels, januari 2019 (in bewerking)
Afschriften van onbekende hand, gedicteerd(?) en gecorrigeerd door Gabbema, soms onduidelijk. Cursiveringen van mijn hand i.v.m. aantekeningen.
Verbeteringen voorbehouden
1: z.pl.z.j.
2: 13-06-16293: 02-07-1629
4: 12-11-1631
5: z.pl.z.j. [1634]
6: 18-11-1636
7: 02-01-16378: 17-01-16379: 22-01-163710: 13-03-163711: 24-04-163712: 09-07-163713: 19-10-163714: 02-11-163715: 24-11-163716: 25-12-1637
17: 30-01-163818: 07-03-163819: 17-03-163820: 28-03-163821: 11-06-163822: 18-10-163823: 27-10-163824: 07-11-163825: 20-11-163826: 26-11-163827: 03-12-163828: 12-12-1638
29: 04-01-163930: 10-01-163931: 19-02-163932: 23-02-163933: 14-03-163934: 10-04-163935: 11-04-163936: 25-07-163937: 21-09-163938: 01-10-163939: 08-10-163940: 12-11-163941: 24-11-163942: 12-12-163943: 17-12-1639
44: 02-01-164045: 09-02-164046: 17-03-164047: 31-07-1640

[1] Gabbema Codex II p. 53 * z.pl.z.j.    >> begin
Guilhelmo Staackmans consuli Franekerano et Dynastae Rugevartio
Amplis. vir
Utrumque carmen, ut quidem egregium quod miseras,
perlegi, ac ne a Caena, etsi scribendis versibus gravis
et molesta e[ss]e soleat, vacuus essem, meum subi[u]nxi.
Quamvis acris quoque catharri defluxio, et continua
tussis
omnem studii facultatem fere auferat, quae
hoc impedimentum auspicandae professioni inycit,
ut Leovardiam ad Acad. curatores, communicandis
nonnullis ire nequeam nisi cum dispendio sani-
tatis. Quam ubi magis firmam nactus fuero,
certiorem te faciam, et simul de tempore, quod habendo
in Romanum scriptorem proloquio destinabitur, interim
rebus publicis bonos successus praecor, et ut hoc agamus,
ne salutare ferrum, aut cauterium quod inusserat,
nisi ulceri debetur, radicem libertatis offendat.
Vale Ampl. v. et me ama.
Ampl. T. observ. P. Winsemius
Quae domus immites depressit prima philippos,
Et didicit tanti fulminis arma pati.
Cum ferus a toto radiavit vespere Mauros,
Et lipare vasti ponderis aera dedit.
Nostraque phlegraeos libertas passa labores
In Regno requiit tum reperire locum.
Illa Domus magrios, quae fregerat inclyta Reges,
Et iam Caesareo digna gerebat avo.
Iam videt ut pronis assurgat purpura sceptris
Celsaque Borboninium nomina domet Ebris
P. Winsemius
Aantekeningen
Winsemius heeft last van een loopneus en aanhoudende hoest
[2] Gabbema Codex II p. 51 * 13-06-1629    >> begin
Amplissimo et praestantissimo v.
Gulielmo Staeckmans consuli Franequerano domino ac amico
observando
Franequeram
Amplissime ac amicissime vir,
Exhibui tibi hesterno die in aedibus Magni nostri Ithyphallici
illius versionem, quam inter schedas ante aliquot dies forte
excussas repperi. Tumultuarii laboris vestigia facile cernes,
et excidisse mihi Carmen, quod meliore cura egebar. Qua-
propter velim ut Leovardiam ad Comitium iturus istud ad me
ac domum meam perferas, ut perpoliam in otio, quod secessus
magna ubertate suppeditat: Quod si feceris curabo ut post
depositum accipias mei in te et remp. literariam affectos
Amores meos, quos Minciae nomine adumbravi, et de
qua publicanda iam ante Nob. et Ampl. vir Laurentius
Reael
amicus noster erudito elogio commonuit, simul communica-
bo, ut videas duri et ardui operis historici molestiam, me subinde
Poëtices cultu tanquam temperamento, ac remedio parti ex
contunua scriptione stuporis levare. Hoc etiam addo, Nunquam
tam gravem adversae fortunae sarcinam mihi incubuisse,
quin eam dulcedo, et modulamen suavissimi carminis alle-
varit, quod ut omnem adversi sensum tollit, ita desideria
et calores meorum ignium satiat, ac si Hebe aliqua
pocillatrix deorum uberrimi nectaris rore perfunderet.
Vale vir Amplissime, et amicissime.
Idib. Junii
E secessu meo Anno MDCXXIX
Tui abservantissimus
Pierius Winsemius
Aantekeningen
Magnus = de stadhouder of de "Hercules Musarum" curator Saeckma?
Ithyphallicus: wordt gezegd van een gedicht op de wijze van hymnen aan Priapus; ook van het metrum de trochaeïsche tripodie.
Winsemius' Amores, waarin Mincia het ideaal is, verschenen Franeker 1621, in-12.
Laurentius Reael (Amsterdam 1583-1637), zwager van Jacob Arminius, studeerde te Leiden letteren, wiskunde en rechten; 1611-1620 voor de VOC op de Molukken; diplomaat; vanaf 1630 in de vroedschap van Amsterdam; Latijns en Nederlands dichter; overleden aan de pest.
[3] Gabbema Codex II p. 52 * 02-07-1629    >> begin
Viro praestantissimo Gulielmo Staec-
mans P. Winsemius S.D.
Leoardiam
Vir praestantissime,
Ante dies aliquot pro fide historiae meae multa
disserebam apud te, neque eius defensionem me
abnuere adversus meos, qui spiritus in rep. gerunt,
ut nostrae libertati graves, ita famae meae inquos.
De sermonibus inter nos habitis nunc non repetam,
hoc tantum adstruo eius animi me etiamnum e[r]o
et si rescivero Tarquinios surgere tyrannidem
spirantes, unum ex Brutis me fore. Itaque velim,
ut quoniam mearum rerum aequus censor es,
perscribas brevibus per otium, quo loco historiae
meae res sint: ut si forte, ad instar syderum
laboret, aut iam deliquium patiatur, ipse meo
operi succurram ocyus, et ut olim tabescenti
lunae pulsum aeris, ita ego patrocinium maturem
rei ex me natae, et si gloriam veri spectes, optumae
caeteris placebit, omnia miscere, mihi curae erit,
vindicias meae famae etiam publice discernere,
ut, quam incorruptam posteris mandare constitui,
in his terris agens non amittam praetiosissimum
munus, quod benignitate fati possideo. Quic-
quid vero illi vulgent aut dicant, in me, quibus,
ut medica et Hippocratis phrasi utar. Mens
iam diu aegrotavit, iis februa, aut supplicatio-
nes decernam, ut si causam morbi sui norint,
ipsi se purgent, sin minus eorum innocentiae
votorum solemnia medeantur. Vale vir
praestantissime et Magnum, si occasio ferat,
nostrum meo nomine saluta.
Postrid. Kal. Jul. MDCXXIX. E secessu meo. Raptim.
Aantekeningen
Magnus = de stadhouder of curator Saeckma?
[4] Gabbema Codex II p. 54 * 12-11-1631    >> begin
Consuli Franekerano et ad Comitium delegato
Franekeram
Amplissime ac praestantissime vir
Diuturnum silentium professus sum, ut quia dubiae va-
letudini expositus distillitationibus capitis, et asperae ad-
huc tussi obnoxius sum, occasio mihi defuit tecum de
rebus nonnullis conferendi. Tamen ad vos excuris-
sem, nisi rumor morbi tui, ut solent fere sinistra,
in secessum meum perlatus profectionem meam
retardavisset. Interim grates habeo, pro carmine,
quod Amoribus meis praescribendum censuisti, habiturus
rationem commodi temporis, quo humanitate tuae reponam,
quod tua et reliquorum amicorum, qui versibus suis
meum poema cohonestavere, commendatione dignum
sit. Restinguendi etiam aliquando isti calores erunt,
ut, quemadmodum trientibus umber poëta Cynthiae suae
nos Minciae quoque solenni sacro perlitemus Magnus
certe noster, haud gravabitur taedium fori, et senatoris
supercilium, in horas aliquot ponere, facturus id gratiae
et otii meae Minciae, cuius praestigium, senatoriam
quoque gravitatem stupendo miraculo fascinavit.
Neque de Knyffio nostro mihi aliud spondeo, quam
paratum fore aridum meum carmen isto liquore respergere,
quo vatum mentes imbutae incrementa divina fu-
rori nasciscuntur. Ut enim isti sectae, nostrum ordinem
conditio nascendi non adscripsit, quae tristi sobrietate
se exercens, solo frigidae potu naturae desiderium
levat, ita fatale versum scriptoribus est, ut cum
impetu, velut agitante thyrso fusum carmen vino
rigetur, quod, si vatibus fides, ut perpetuam iuven-
tam numini suo, ita carminum autoribus perennita-
tem fama et victuras lauros promittit. Interim
vale, dum exemplar Amorum tibi offeram. Scribam
cras idem ad Magnum et Knyffium, ut de tempore
ac loco deliberent. E secessu meo prid. id. Nov. MDCXXXI.
Tui observ. P. Winsemius
Aantekeningen
Magnus = de stadhouder of curator Saeckma?
Knyff: Pieter/Petrus, eerste klerk van GS, overl. 13 nov. 1632
[5] Gabbema Codex II p. 55 * z.pl.z.j. [1634]    >> begin
Nuper in consessu Ord. Gener. delegato
consulari et Trib. potest
Ampl. vir
Gratissimum est, quod in amici officio et communican-
dis secretioribus actis perseveris. Nam, ut bene scribis,
cum reliqua volante fama currant aut sustineantur,
nihil certe fere quid habent, neque prodeunt ex illo secreto,
quod legatis alibi aut aulae procuratoribus commissum
e[st]. Ego vero in hac sedentaria et molli vita, maxime
mihi in his placeo, quod in illis tabulis, velut in scaenâ
regiae aut principalis histrioniae spectanda se offerant,
quae gentium fere subversione, aut sanguine emuntur.
Igitur tum literarii otii dulcissimam felicitatem
cum cruentis illis Myrmillonum ludis compono, deprehendoque,
dum purpuratos istos sua insania, aut fortunae
lascivies impellit, natura[m] rerum insolida quietis
sede nos collocasse, et quo extra omnem tempestatem
posita solo literarum, et amicorum cultu explere
se possit. In quorum numero si me habueris quic-
quid officiorum a me provenire poterit, id tuae am-
pletudini deberi scies
a tui
observantissimo P. Winsemio
Aantekeningen
[6] Gabbema Codex II p. 57 * 18-11-1636    >> begin
Vir Amplissime
Pro continuatione laudabilis officii et favoris, quem
offers, grates habeo, et respondissem ad singula prolixius,
nisi luctui tuo parcendum mihi foret, qui haud dubie
animum orbitate tanti pignoris consternatum sui
iuris e[ss]e non sinit. Itaque differam in tempus dum
recenti et crudo vulneri longior, sicuti solet, dies,
et aequissimo maerori levamentium attulerit. Interim
vale. Matri optimae domui superstes. A tui
observantiss. P. Winshemio
XIV Kal. Decemb. A[nn]o MDCXXXVI
In
Geldram obsessam
ab
Illustrissimo Principe.
Iverat in nostras iam tota Sicambria partes,
Si vinci nostris hoc potuisset opus.
Obstitit, et murus tumido servavit Ibero,
perque suas nondum victa remansit aquas.
Nunc iterum nostra arma pati nunc cogitur ausus
Et nova subprisco castra videre Duce.
Fac Deus, ut maestae quae tum fuit area cladis
serta triumphanti laurea donet ager.
Ampl. ac amantissime
Ne tam bona nova sine testificatione motae mentis
remitterem, ecce carmen, quod citius effudi, quam
asparagi coqui potuissent. Id facile credes, ubi de-
prehenderis, plus caloris quam ornatus ex brevitate
temporis habuisse. Vale a tuae ampl.
observ.
P. Winsemio
Aantekeningen
Staeckmans' moeder heette Evertje Ghemmenich
Sigambri: germaanse volksstam in het NW van Duitsland
[7] Gabbema Codex II p. 58 * 02-01-1637    >> begin
Amplissime vir
Perlectis tuis à prandio, quae miseras, respondendum
duxi, et quidem breviter. Nam à Domino Bogermanno
vicino
meo cum reliquis collegis ad colloquium familia-
re invitatus, morem gerere debui humanitatis officio,
sine quo, ut scis, sordescere nostri ordinis decor solet.
Scripsi igitur sicuti veteres dicebant stans pede in
uno, ut testarer in unius horae fuga quod academia
et meo nomini iam ante egregie feceras, tuis quoque
honoribus, quos diuturnus et felices tibi voveo,
pro angustia temporis aliquid dandum fuisse. Ubi otium
meum foret anniversaria habetis quae nunc solstitia-
lia et fluxa sunt. Vale ampl. vir. II. Janu. MDCXXXVII.
Jam funesta tuam non uno vulnere pridem
Turbarat libitina domum, quae nescia sacris
Parcere, post atre contactum sidere mundum,
Ad tua ferales suspendit limina ramos.
Non quales laetae platani, laurique virentes
Demittunt, sed qeis damnati corticis arbor
Romanas velare fores de more Quiritum
Sustinuit, tunc cum rigidas perferre secures
Jussa renascentem nemori non reddidit umbram.
Nec limen tantum illa tuum, carosque penates
Fuscârat nigrante situ, sed sparsa per urbem
Plurima funeria velarat compita fronde,
Suspenso ad peiora metu, et ne Curia posset
Tabificam sentire luem, tactoque senatu
Civibus infectas tabo debere curules.
Quos postquam populi plausu, pronoque fervore
Ipsa tibi de more dedit motaque cupresso
Gestit assuelum fastis inscribere nomen.
Mox Trabeae fulserae novae, rituque decoro,
excusso veteres nituerunt pulvere sellae
59
Et fastis rediere vices annusque decorum
Fecit iter, virusque suum per inane retraxit
Ac tristem stygio libitinam reddidit orbi.
Vale ampl. v. a tui
observantiss. P. Winshemio
Aantekeningen
Bogerman was een buurman van Winsemius, dus ook huurder van een of meerdere kamers in het Sjaerdema/Sternseeslot.
[8] Gabbema Codex II p. 60 * 17-01-1637    >> begin
Vir Ampl.
Perlectis illis, quae a Concilio status in Comitio exhibata sunt,
nihil minus potui quam respondere, praesertim affecta
non nihil valetudine, et animo ex repentina perturbatione
in stuporem adducto. Ubi is ad te redierit, quem et
corporis languor vexat et plurimae occupationes
obruunt, poema quoddam meditabor, non quod auxiliare
e[ss]e queat aegrae libertati, sed ut animus in hac
tempestate et motu rerum, qui musarum quoque otia
conturbat, cum remedium non possit, solatium habeat
ab aliqua carminum dulcedine. Interea gratus
habeo pro officio, hac in re praestito, quamvis
iam diu praeviderim servam et sine respectu
libertatem. Vale Ampl. vir et q[uo]d facis
amare perge
Tuae Ampl. observ. P. Winsemium.
XVI Kal. Feb. MDCXXXVII.
Aantekeningen
[9] Gabbema Codex II p. 59 * 22-01-1637    >> begin
Ampliss. vir
Propter raucedinem asperae arteryae, quae subinde ma-
teriem tussi regurgitat, quia praefari impedior, quod
in Tacitum, die crastini constitueram facere, profectio-
nem Leovardiam versus adornabo, differamque illud
perorandi consilium in septimanam proximam, si forte
aut clementior affectui meo aura aspiraverit; De
die autem, quo evandum erit isthuc, nihil certi constituere
possum, vitio dubiae voluntatis, quae, vel
imperatoria lege teste, per omnem vitam ambulatoria est.
Vale ampl. vir, et quae facis me amare
perge. XI Kal. Feb. A[nn]o MDCXXXVII.
T. Ampl. observantssimus P. Winsemius
[doorgehaald:] Amplissimo viro D. Gulielmo Staeckmans consuli Franequerano agri Rugervartio
Aantekeningen
[10] Gabbema Codex II p. 61 * 13-03-1637    >> begin
Vir Amplissime
Litteris tuis, quibus querelam de patriae nostrae
calamitoso statu instituebas iam antea respondis-
sem, sed occupationibus diversis implicibus
excidi otio meo, quod scribendis versibus debetur.
Et addidit stuporis aliquid tristissima haec rerum
facius, quae etsi profundum et luctuosum an
funebre silentium mihi indixerit sinit tamen
hos versus elabi.
Illa ego quae quondam terris dominata remotis
excussi Francum Romulidumque iugum
cui Batavae cessere acies, flavique sicambri,
Saxonici laesam quam timuere Duces.
Et post saeva uninax[?] nocuo Burgundia regno,
Ilicet a fero vespere ferret opes.
Perque Pyrenaeus bellax Hispania nubes
Plurima cum cetris duceret arma suis.
Num pereo, proh Pace mea, dumque arma quiescunt,
Et procul a Vidro flumine pulsus Iber,
Strangulat attritas amens Discordia vires,
Ut vix sit reliquum, quod fuit ante, mihi.
Pro edicto Palatini Principis mihi communicato
gratus habeo, quod per absentiam vestram non
licuit, huc usque indicare. Vale vir ampl.
ac ama
Tui observ. P. Winshemium
Eid. Mart. MDCXXXVII
Aantekeningen
[11] Gabbema Codex II p. 62 * 24-04-1637    >> begin
V. Ampl.me
Carmen, quo et D. Saeckmae et meam iuxta apotheosin
expressisti, abitum ante tuum ad me missum, si
ante in manus meas pervenisset, et testatum
fuisset de memoriâ defuncti, et decus addidisset
suo ornatu orationi meae. Quae cum absoluta e[ss]et
antequam urbe et provincia excederes, et jam
ad haeredes Leovardiam transmissa, locum repe-
rire non poterat, nisi seorsim imprimeretur. Id
si tui, vir ampl. arbitrii etiamnum sit, velim pro
candore tuo indices. Interea grates habeo pro
elogio orationi a te concesso, cui, sicuti praeclaris
viris plurimum semper fuit in re literaria pla-
cuisse. Neque dubito, quin et languenti iri nova
hac dignitate
, quae felix, et fausta tibi et reip.
meo voto sit, manum ac simul remedium
praebiturus sis, facturusque ut, quod egregii in rep.
viri semper fecerunt, literas, quas cum laude
coluisti, cum desiderio ames. Vale vir
ampl. VIII Kal. Maii A[nn]o MDCXXXVII
a T. Ampl. obssrvantiss. P. Winsemio
Aantekeningen
Staeckmans was in het college van Gedeputeerde Staten opgenomen.
[12] Gabbema Codex II p. 63 * 09-07-1637    >> begin
Amplissime vir
Ante discessum tuum in Hollandiam fidem feceram,
me copiam tibi facturum illius carminis, quod
Dederici Dousae echo petente Noëtio praescripsi.
Tunc autem praereptum mihi scribendi otiam fuit,
per adventum sororis meae, quae in coena mecum cum
fratro meo erat. Nunc autem, pluvio sirio, qui
aestum et siccitatem polliceri solebat, otium
faviente mittendum censui: Est autem tale
In Nobilissimi viri
Diderici Dousae Jani fil.
Versus Echicos
Qualiter aërios inter delapsa sonores
Illa potens vocis dum dea flabit Ech. abit.
Dumque cavi montes, praeruptaque saxa loquentur,
Nympheaque per silvas, quae loca quaerit Ech. erit.
Tam diu Dousiaco manantia carmina plectoro,
Audebit terris continuare. Ech. dare.
Perque repercussas aeterno murmure voces
Perdere victurus, quae statuis. Ech. statuis

Aliud.
Quae rursus echo tinniens sonantibus
Se miscet auris? blanduloque carmine
Retorquet imis intonata vallibus
Non quae profundis implicata saltubus
Terris cohaeret, flexilique ramulo
Umbrata circum stagna depressè meat.
Sed quae superbis montium fastigiis
Illesa nubes frangit et coelum petit,
Arcemque molis verberat Crystallinae.
In qua retortis commeant an fractibus
Flammae perennes, blandiorque siderum
Chorus preterias luminum praebet vices
64
lasciva turba, cuius auditum fidis
Miratur aether, perviusque vocibus
Blandos sonores, barbitonque Apollinis
Transmittit orbi temperantis omnia,
Cum septichordam subiit et plectro chelijn.
Sic vestra picto verberata fornice
Resultat Echo caerulique concavo
Obtrusa templi, stridulis mundium erit
Canora metris, emorique nesciens
Perenne fluxo carmen imprimit Jovi,
Raesonatque blandum rursus et rursus redit
factura vocem. Neve quam partem poli
Post se relinquat, deseratque, quod tenet
Gaudet renasci, spargiturque qua potest
Ipse ire ventus, aërisque stridulum
Manare flumen. Non eam Rhenus pater
Includet undis, ilicet longum fluat
Lepontiaeque largiens fontem nivi,
Lambensque vestrae Marginus Antoniae
Accludat aequor, turgidóve vortice
Flevo tumentes suggerat praeceps aquas.
Transibit omne flumen, et patrio negans
Sese amne tingi vesperis seri ferox
Pulsabit astrum, perque Pyrenei nivem
Regressa tandem franget Alpinum gelu.
Illac parentis irit excelsum tui
Clarumque nomen, perviumque fratribus
Iber reluxit, Herculis quo non labor
Peragrare maius potuit, aut Ennâ faces
Lustrare raptâ. Scilicet vocis sacer
Sonus paternae cardines per ultimos
Barro eminentem, flavit immani tubam
Ut omne blandum carmen audiret emus,
65
Drysasque laeta, crederentque Oreades
Cantu sonantem rursus Orphaeo lyram
Rediisse terris, asperaeque nobilem
Impacta cauti saxa concentum sequi.
Ipsosque montes redditam coelestibus
Reboare vocem, candidasque Naiadas
udâ stupentes Dousicum ripâ melos
Differre flumen, stridulamque arundinem
Aptare voci grande clangentis tubae.
Haec te albicantis aemulum vestigii
Transcribet astris, stella qua patris micat
Coeli serenis tot notata noctibus
Fraterque blandae Virginis spicam premens
Caecos meatus edocet coelestium,
Coelumque versat, ante, quod praeceperat
Ignarus Umbrae, cuius abscuros situs
Evasit omnis Dousicae gentis labor
Seu gesta narrit, seu furoris enthei
Corruptus igne, Bilbilis vatem premat.
Partemque quandam defluentis otii
Concedat hirco, sive Detersa lue
Velut Quirities ore Romano loqui.
Sive Accianis intere[ss]e fabulis,
Rudisve Aruncae vellicare sphalmata
Seu lesbiani passeris proterviam
Signare Chartis Albiumque Deliae,
Suoque reddi Cynthiam Propertio.
Triumviralem et carminum lasciviam
Donare castae Romulum facundiae.
Ubique Dousae. Restat ad famam nihil,
Nisi ut per omnes Echo avita circulos
Diffusa mundi, voce rursus in tuâ
Gravi sonantem cernat ore buccinari
Tu iudicabis et salvebis a tuae ampl. observ.
P. Winshemio.
VII. Eid. Jul. MDCXXXVII.
Aantekeningen
Didericus/Dirk (Utrecht 1580-1663), de jongste zoon van Janus Dousa, was commies bij de Staten Generaal.
Oreas: bergnimf (Vergilius)
Bilbilis: bevoorrechte stad in Tarragona (of rivier die in de Ebro uitmondt)
[13] Gabbema Codex II p. 66 * 19-10-1637    >> begin
Leovardiam
Amplissime vir
Versibus tuis, quos ex alto circa Stauricum littus
in obitum D. Bogermanni collegae desideratissimi
effudisti, mox respondi, et quidem ea brevitate, qua
corruptissimo tempori convenientissimum viri excessum
applicasti, ut illius funus recte incidisse in ista
tempora praedixeris, quibus libertati exequias imus
degeneres posteri clarissimorum maiorum. Sed ille
antecessit, nos isto ordine, quo matura volet, sequemur,
et quidem, ut evocati solent, sine murmure, ne
efficiendae libertatis spectaculo tritissimorum
temporum conditio nos reservet. Interim meum
Phaleucium habe et cum eo tibi addictissimum
P. Winsemium
XIV. Kal. Nov. MDCXXXVII
Qui suadâ solitus movere caetus,
Et per pulputa mysticum sonare
Non quod vaniloqui dedere Delphi,
Aut Cyrrhae furor, Entheusve Paean.
Sed quod fatidica dedere Chartae
Et quod Pagina sanctior profudit.
Jam totus tacet, et silente linguâ
Nostri destituit Chori recessum.
O vis invida, ferreaeque leges,
Haec nostris mala deputantur annis
Ut cum crescere debeat Lycaeum
Moerens Palladiam revellat aegin?
Misissem die lunae elapso, sed tum atrox febris
me invasit, quae remittere iam videtur.
Vale vir ampliss.
P. Winsemius
Aantekeningen
[14] Gabbema Codex II p. 67 * 02-11-1637    >> begin
Leoardiam
Amplissime ac Cl. V.
Collegae meae omnes et singuli, qui te officiose salutant,
petierunt à me ut literas has ad te darem, moneremque
de semestribus ordonantiis ut vocant Quae cum
alias medio Septembri perscribi soleant, ita nostro damno
et incommodo cum ipsâ pensionum solutione in
aliud iam semestre trahuntur. Quapropter rogamus,
ut semestres nostras ordonantias perscribi, signari,
ac perferri in cameram rationum cures, quo facto
reputabis te ordini nostro singulare beneficiem,
et iuxta tuae civitati contulisse. Ex officiosa si quando
petas Talionis lege. Vir Amplissime et iuxta amicis-
sime vale et salve à tui amantiss. P. Winshemio
p.t. Acad. praesid., postridie Kal. Nov. MDCXXXVII.
[doorgehaald:]
Amplissimo viro D. Gulielmo Staeckmans
dynast. Rug. Ord. Frisiae Dep. et Civitatis
consuli. Leovardiae francq.
Aantekeningen
[15] Gabbema Codex II p. 68 * 24-11-1637    >> begin
Leoardiam
Amplissime ac amantissime vir
Iterum turbant nos publicarii. Postulant enim (nam
et id importunius apud veteres fuit) ut singulis
bimestribus eorum rationes supputentur, qui tabernas
vinarias hic aperiunt. Et quoniam illud contrarium
receptae consuetûdinis est, et vestri collegii decreto,
quod D. Pynackero et me legatis perscriptum est,
et quidem eâ formulâ, nequid in usu receptis
novaretur, deesse Academiae et illorum, qui exinde
damnum sentiunt, petitionibus ac criminationibus
non potui quin ad te perscriberem. Praesertim cum
â nullis retro annis observatum sit, non nisi
trimestribus id fieri solere, ad quod temporis extendi
illorum rationes debent. A quo laudabili more
si recedatur, et mihi semel placita apud vos,
sicuti apud Principem illum Romanum, pro
aeternis habeantur, publicani isti (quod de Clau-
dio in Apolo cynthusi Seneca). Mera Mapalia
facient; id curabis, ut evitetur ne civitati
vestrae quid mali eveniat, et ne inermes musas
ac iam florentes otio, ac foelicitate publicae
exuat publicae legis violator publicanus. Tuae
prudentiae propterea, et humanitati totum
negotium committimus, ut, quod Tribunorum
plebis olim erat, Intercedas, desque effectum?
Ne a bono ordine, quem natura rerum quoque tuetur,
desciscat licentia temporum, quae destruendis
rebus reperta est. Vale interea ac salve Ampl.me
ac amicissime vir. Festina manu è Curia
nostra. XXIV Non. A[nn]o MDCXXXVII
a tui amantissimo P. Winsemio.
Haec privati nomine ad te A.V. scribo, ut occurras
malis nascentibus.
Aantekeningen
[16] Gabbema Codex II p. 69 * 25-12-1637    >> begin
Amplissime vir
Remitto tandem Panegyricos expugnatae Bredae aut
recitatos, aut scriptos, una cum brevi carmine, quod
ut ille aiebat, stans pede in uno ad Celsiss.
Principem profudi. A[d]dedi[?] Cl. V. Isacy
Pontani, qui hoc ipsum cum primis litteris ad
me transmisit hac ipsa brumali tempestate,
quae facit ut, sicuti ipsum caelum, ita versus quoque
nostri inhorrescant. Ergo abstinebo dum vernus
calor praecordia suscitaverit, quae, asperrrimo hoc
capri sydere et frigore segnities aut stupor occupa-
vit. Interim vale vir Ampl. et salve a
Tuae Ampl. observanti. P. Winsemio.
Nat. Dom. A[nn]o MDCXXXCII.
Ad Cels. Araus.
Principem et Panegyr. script.
Dux celse Bredae vindicator Augustae
Dux magnae Bredae restitutor amissae,
Cui muri et arces fluminumque torrentes
Atque ipse mavors paret, et manum praebet
Tunc cum exsolutus compede et potens belli
Praeceps nivosis Thraciae iugis fertur.
Tuos labores inclyti canunt vates,
Tuis trophaeis tota pascitur Cyrrhae
loquacis umbra, nubiferque Parnassus.
Sacrumque aequinae fundit virgulae fontem,
ut cum per artem summa feceris rerum
Carmen Poetae musa dictet Augustum.
Aantekeningen
[17] Gabbema Codex II p. 70 * 30-01-1638    >> begin
Franekeram
Ampl.me vir
Heri ex condicto tuis respondissem, sed otium scribendo
carmini destinatum levi occupatione internatâ
praereptum est. Itaque nunc mitto, raptim effusum,
postquam orationes a me habitae quam legendam
flagitabas, indecens adhuc ornatus maiore comptu
egeat. Brevi tamen egregium Romanae eloquentiae
opus expectabis. Vale.
Quem civitatis cura pervigit Dei
Agit per imum rupis Aoniae specus,
Ibi ut liqyore percitus Permessio
Succum salubrem legis aeternae bibat,
Illum profanum nescium negotii
Rerum profundus ardor, et veri sitis
Semper fatigat, pectus ut scientiâ
Sedemque docti compleat Prometheï
Sciatque quantis caeperit primordiis
Ille septem montibus latè tonans
Arcis Quirinae splendor, et mundi caput.
Et qui profanis inplicata ritibus
Superba vanis templa struxerat Deis
Excelsa Roma, lucidumque altaribus
Nutririt ignem Syderis magni memor.
Aut ut subactis gentium fastigiis
Fasces cruentis additos securibus
Donarit orbi, postque victrices rotas
Terpeia suetas pulsitare limina
In se nefandas Roma verterit manus.
Haec dum sagaci mente, Magne vir, legis.
Non civitatis municeps, sed fis Dei.
T.A. obser. P. Winsemius
[deels doorgehaald:]
propridie Cal. Feb.
A[nn]o MDCXXXIIX
Aantekeningen
[18] Gabbema Codex II p. 71 * 07-03-1638    >> begin
Leoardiam
Amplissime vir
Cogitaveram de te compellando, cum apud nos
esses, sed atrocissima tempestas, quae affecto nonnihil
corpori imponebat, consilium meum impedivit. Itaque
per litteras facio, et tanto quidem commodius, quod
collega noster Dammius Leovardiam in gratiam
Metianae has tradendas tibi peteret. Cuius causae,
utpote equissimae, et Academiae, legibus immixae,
ut faveas, peto, et ne sinas usu aut privilegio receptum
tot per annos in celeberrimi professoris superstite
vidua exolescere. Alias enim â maritorum excessu
gravius adhuc vulnus viduarum orbitari accederet,
si pensionis annuae fructu amisso nihil solatii, aut
praemii sentiant ex honesta defunctorum recorda-
tione, aut officio. In piae aequitati, quin multum
daturus sis non dubito, postquam patrocinium Aca-
demiae non semel suscepisti, quae si missos pa-
tronos fecerit, prodire verebitur, hoc presertim
tempore, quod laboribus clarorum ingeniorum
inimicum est. Ego queri apud te non volo, quid
in comitio de talibus agatur, quin tuebor me
conscientiae solatio, in omni mea vita et otio,
literariis studiis bene voluisse. Nunc versor in
editione cuiusdam scripti, cuius argumentum
a commendatione veteris eloquentiae petitum,
haud dubie tibi placiturum est. Vir Ampliss.
ac amicissime interea vale. VII Mart. A[nn]o
MDCXXXIIX.
Ampl. T. observ. P. Winsemius
De commissione nostra deponenda
aut continuenda die crastini
D. Scheltinga et ego cogitamus
in consessu vestro.
Aantekeningen
[19] Gabbema Codex II p. 86 * 17-03-1638    >> begin
Leoardiam
Ampli.me ac amicissime vir
Dissensio illa quae e iure auctionum hic exorserat
hesterno in herba suppressa est, sivitque collega noster
meo et simul Magnifici consilio sibi persuaderi
ut coeptam actionem desereret; neque pacifice tan-
tum sed concorditer, et cum quadam hilaritate totum
negotium confecimus, laetorque etiamnum consilium
successu non caruisse. Quamvis sciam fore in
consessu nostro, quibus illud nasciturae porro pacis
judicium displiciturum sit, manifesta ravitate
animorum, qui litteris aut saltem specioso titulo
instructi foelicissima secessus nostri otia faedare
suis furoribus non debebant. Gratulamur vero
nobis omnes de D. Vedelio et de potestate
DD. curatoribus facta in coemendis Mathematicis
instrumentis. De altero vero non multum laboramus
qui numerum saltem hac ordinis nostri infrequen-
tia, facturus, gaudebat haud dubie, se ad collegium,
ut vocat, doctae sodalitatis accessisse.
Interea vale atque salve vir Ampl.meac iuxta
amicissime. XVI Kal. April. A[nn]o MDCXXXIIX.
T. Amplit. observantissimus P. Winsemius.
Ego speraverim Wissenbachii
rebus meliorem exitum, sed
video concionantem Tribunem
intercessisse. Vale.
Franekerâ.
Aantekeningen
Rector magnificus: Bogerman.
[20] Gabbema Codex II p. 72 * 28-03-1638    >> begin
Amplissime vir
Mitto ex promisso partem dissertationis meae de causis
corruptis eloquentiae ut per otium quod largius per hac
vacationn.s nactus es, percurras, ubi vero totam ab-
solverit Typographus, Arabo ut inter primos habeas
ex manu mea, quae imperfecta etiam opera, hoc
fragmento perlecto tibi communicabit. Vale et
salve interea Ampl. v.
X Kal. Aprilis MDCXXXIIX
A.T. ussera. P. Winsemio
Aantekeningen
De causis corruptae eloquentiae dissertatio. Ad illustres Ordines et Acad. curatores. Franekerae, Uldericus Balck, 1638, in-2.
[21] Gabbema Codex II p. 92 * 11-06-1638    >> begin
Ampl.me vir
Tertius hodie dies est ex quo potionem, ut vocant,
Maialem sumpsi expurgando sanguini, et simul cover-
tendo morbo, quem spontanea lassitudo mihi promittebat,
in qua cura et medicatione cum ex proscripto fratris
continuare debeam adhuc per biduum orationi habendae
vacare, et per corporis neutram dispositionem, et
turbatissimi aeris tempestatem non possum. Interim
mitto orationem scriptam pro restituenda rep. cuius
communicandae fidem feci, petoque, ut me opte consilio,
sed bono in patriam Zelo effusam tibi serves, ac per-
lectam remittas. Potuissent multa, addi aucta temporum
nostrorum vitiositate, sed malui ex illorum medicantium
numero esse, qui fortiora morbis remedia aversantur.
Interim vale et salve Ampl.me vir 3 Eid. Jun. 1638
à T.A. observ. P. Winsemio.
Carmen subiungo ad D.O.M. ipso supplica-
tionum die 3 Kal. Jun. effusum raptim.
Qui terras regis, ultimosque fines
Canae Tethyos, et cadentis astri:
Vel qua nascitur, exeritque pulchro
Phoebus purpureo rotam cubili:
Da rerum pater exitus benignos
Genti foedere Belgico ligatae.
Ac ut sanguineo timenda Ibero
bellum nobile finiat triumpho.
Et dux armiger eminente palma
Nobis redditus aureis quadrigis
Victis imperet hostiem catervis.
Libertas quoque laetior resurgens
Infensos sibi nesciat Tyrannos.
Sed pacis bona sentiant coloni
Ac ut hymnos tibi nominique sancto,
Quod totus merito vere lux orbis,
Concordes tremulo canemus ore.

Aantekeningen
Oratie niet in druk verschenen?
[22] Gabbema Codex II p. 72 * 18-10-1638    >> begin
Leovardiam
Amplissime vir
Hesternâ vesperâ cum iam pro more quieti daturus
essem, litterae vestrae cum triumphali carmine ad
me perlatae sunt. Respondere autem iis tum non
potui quae ut ad imitationem suavissimi poetae
Tibully loquar.
Et mihi iam furvum somnus sponderet amictum.
Id vere nunc facio, adiectis quibusdam versibus, quos
aureos, ut vocare tuae humanitati placuit, scribere,
suis quam difficile forreâ hac aetate temporum
sit. Profudi autem verius quam composui, adeo ut
excidisse mihi videantur, quod in abortivis saepe
medicorum fieri solet. Interim illos tibi habe
dum aliud paravero, quod lectione tuâ, et ingenio
dignum sit. Vale Amplissime vir et amare perge.
T. Ampl.
observ. P. Winsemium
73
In Nativitatem Delphini
Galliarum

Dum diversa ruunt fortes in proelia Galli,
Atque mari, et terrâ nobile regnat ebur,
Korboniemque truces confundit sanguen Iberos,
Et Jovis armigeram Mars quoque victor avem
Laeta Venus stratum pridem Regale subivit,
Ac ne liligera prole vacaret amor;
Edidit Augustos, lucinae munere partus,
Et dignum Magno Gallia pignus avo.
Nunc eat, et vartem[?] resolutâ compede laxet,
Plus potuit iusta lege ligata Venus.
P. Winsemius
XIV Kal. Octob. A[nn]o MDCXXXIIX
Aantekeningen
[23] Gabbema Codex II p. 73 * 27-10-1638    >> begin
Vir Ampl.me
Hesterno nihil habebam serii de quo colloquerer
petiissem id quidem, nundinarum, sive feriarum
tempore, nisi sororis meae praesentia, et fratris
invaletudo domi me attinuissent. Nunc autem
et fratre sanitati ferme restituto, et sorore Leovardiam
amotâ, otium mihi erat, et quidem tanto fertilius quod
Sirius meus, quem nunc ad te mitto, è potestate
mea manu missus exiisset; qui si saeculo minus
probetur, facile excusationem inveniet, quod astre
capiti infenso natalem suum debeat. Tu leges
illum et pro humanitae tua judicabis, an in
illo excolendo Caniculare otium prodegerim,
et an traxeatur aliquid labor meus à maligno
aestuosissimoque sydere, quod vetus aetas, ut frugibus,
ita ingeniis inimicum exhorruit. Vale Ampl.me
vir, et amare me perge.
VI Kal. Nov. A[nn]o MDCXXXIIX
T. Amant. observ.
P. Winsemius
Aantekeningen
De broer van Pierius (1586-1641) was Menelaus (1593-1639), de hoogleraar geneeskunde. Deze had in 1637 zijn toen 23-jarige vrouw Stijntje (Christina) Mulerius aan hartzwakte verloren. Van de genoemde zus van de broers is niets bekend. Mogelijk was zij vernoemd naar haar grootmoeder, de moeder van Thomula Menemia, de echtgenote van vader Haeije Piers Winsemius; vgl. P.B. Winsemius, De slachten Winsemius, Ljouwert 1962, p. 2-3. Zij zou dan Meintje/Meinu Haeijes/Hayes geheten hebben. Zij woonde blijkens deze brief in elk geval in Leeuwarden.
[24] Gabbema Codex II p. 74 * 07-11-1638    >> begin
Leovardiam
Amplissime vir
Praeterita septimana obiter commendavi tibi causam
meam, et simul D. Loaeo ut post longo temporum inter-
valla tamen expedires, quod malignitate quadam
interversum fuit. In isto vero negotio, quod et fructuo-
sum et honorabile patriae meae fuit, nec sumptui,
nec labori toto semestri spatio peperci, quod illi
facile testabuntur, qui mearum occupationum
curam atque cognitionem habere. Quarum ope
tantum quoque profeci, ut ex illis ipsis archivis,
quae in usum historiae selegi, mandante concessu
vestro, et omnibus singulisque academiae curatoribus,
tertiam et ultimam historiae meae partem pene con-
fecerim. Ubi ad nos redieris, et otium tibi
erit, curabo ut videas, meque iam in operum
meorum historicorum fine versari. Igitur ne
et damnum sentiam ex impendiis quae publico
nomine sustinue, et ne labor meus, quem parturio
cum adversitate fati, etiam adhuc in secreto suo
latens, luctetur, peto, ut quovis etiam modo
definiri causam meam cures, ut amotâ illa
curâ et aegritudine, quae me diu torsit, animum
meum molliore otio enutriam. Si consessus vester
videre meos in historia labores a collectis, recensitisque
archivis expetat, vocare per litteras me poterit
ut in oram cognoscat, neque me commissioni
nostrae, neque publico patriae commodo in per-
scribenda clarissimarum rerum memoria de-
fuisse. Vale interim et salve Amplissime vir.
VII Nov. A[nn]o MDCXXXIIX Franequerae
a T. Ampl. observ. P. Winsemio.
Leoardiam
Aantekeningen
Albert van Loo: lid van Gedeputeerde Staten, als zodanig collega van Staeckmans
[25] Gabbema Codex II p. 75 * 20-11-1638    >> begin
Leoardiam
Amplissime vir
Intellexi ex litteris D. Scheltingae te et D. Loaeum
designatos e[ss]e a collegio, qui de commissione nostra
aut ut aliter dicam de mandato archivorum
cognoscant, deque eo ad novemviros referant
Et quoniam pede aeger, qui inflammationem patitur,
curandis exhibendisque actis adesse non potero,
rem longe gratissimam cum collega tuo mihi
facturus es, si absentis negotium, damno meo et
incommodo diu protractum, expedias, ut tandem
impendia laudatissimo Novemvirum consilio
collocata recipiam, experiarque officium meum
in re tam utili et ad historiae, id e[st] omnis memoriae,
usum reperta, damnosum non fuisse. Ex officiosa,
SI QUANDO OPUS, talionis lege. Vale Amplissime
et iuxta amicissime vir ac D. Loaeum collegam
officiose meo nomine saluta.
XXX Nov. A[nn]o MDCXXXIIX.
T. Ampl. observ. P. Winsemius
Leoardiam
Aantekeningen
Pier Winsemius had last van een ontstoken voet.
[26] Gabbema Codex II p. 99 * 26-11-1638    >> begin
Leoardiam
Amplissime vir
Litterae tuae posteriores bene ad me curatae sunt.
Gratae vero imprimis fuere, quod in collegio vestro
Novemvirali et expensarum mearum, et in subno-
tandis excutiendisque Archivis opera ratio habita sit.
Itaque benevolentiam illam vestri consessus, et propen-
sionem tuam in me singularem deprehendo, daturus
operam, ut Historia mea, in qua totus nunc sum,
non inriti laboris documentum exhibeat. Ad
expensas vero quod attinet: Ex Ephemeride subnotave
eas in universum 223 Carolaeos excrevisse, non
supputatis vacationibus, quae pro numero dierum,
qui 72 sunt, aestumari et quidem ex aequitate vestra
poterunt. Ego totum negotium vestrae prudentiae
et humanitati committo, petoque ut et mei et simûl
aerarii ratio habeatur, ut extra invidiam res sit
et ne ego videam cum detrimento publico privatam
rem auxisse. Venissem vero ipse, nisi hodie
per adventum D.D. Curatorum, impeditus et gravissima
defluxione acris catarrhi detinerer, quod malum mihi
ultro familiare et domesticum, hoc frigidiore coelo
maxume solet recrudescere. Tuae itaque et collegae
tuae fidei omne concreditum erit, quem meo nomine
officiose salutabas. Quod de Petito scribebas gratum
fuit D. Maccovio ac Rectori quoque Magnifico
cui communicavi, et tanto quidem gratius fuit,
quod optumus et egregius vir naufragio periisse
cum omni familia variis rumoribus diceretur.
100
salutat te frater meus. Si 300 Carolaeos mihi
assignare placuerit satisfactum mihi censebo in
adventum tuum elegiam paro huic supplicationi
decreta.
Vale Amplissime et iuxta amicissime vir.
VI Kal. Dec. An. MDCXXXIIX.
T. Amp. observ.
Ad
Libertatem
Belgicam
Elegeia
Belgica libertas quae pridem numine prono
Arma Philippaeo fers metuenda Duci.
Quae facis augustos revolutis Solibus annos,
Ut tibi cum nostrâ messe triumphus eat.
Nunc vaga belligeri propugnas cornua Rheni,
Porrigit aut victum nunc tibi Mosa caput.
Fortia nunc facili percurris moenia sulco,
Nunc ducis captos in tua castra greges.
Fulvaque veliferis expugnas vellera rostris,
Et stringis duris Nerea compedibus.
Laetaque praedomito gestas applustria Scaldi,
Toxandrum fractae cum iacuere rates.
Tunc vires fremuere tuae, tunc igneus arsit
Qui fuerat genti, Rege tonante, vigor.
Deque Pyrenaeis signa voluta iugis
Et lipare coterno sudavit saeva camino,
Mulciberi durum quo properaret opus.
101
Fulminaque é Latia iaculatus Jupiter circe[?]
Concivit totis viribus Ausoniam.
Et Stigiam sacris adytis emovit Erynnin,
Quo raperet fasces sub iuga saeva tuos.
Temporis antiqui tu nunc oblita videris,
Nec quondam fusio sanguinis e[ss]e memor.
Cum tua purpureo manarent flumina rore
Et formidatum belga paveret Ebur.
Tunc complexa tuus Foelix Concordia Leges
E Patriae petiit vindicis arma sinu.
Contentuque pio templis infusa verendis
Foedora cum sacris inviolata tulit.
Nunc mores venere mali, Probitasque, Fidesque
Pectoribus pulsae diu periere tuis.
Nostraque caeperunt peregrinos saecula luxus,
Saecula privatam mox habitura famen
Laevaque spectatur Lacera Discordia palla
Illa locum templi possidet illa fori.
Foedaque de vetito praebet certamina regno,
Et male quaesitas ambitus urget opes.
Hic sanctis ignotus savis, tunc nescia Regni
Libertas poteras sola tenere locum
Atque impollutos in sceptrum stringere fasces,
Et patriis terris iura dare, atque mari.
Missaque de facili tractare ancylia coelo,
Quae quoque virtuti tum cecidere tuae.
Nunc quia te liquit Pietas, te Numinis ardor,
Mentibus impatiens se sociare feris.
102
Omne tibi coelum et contraria sydera spectas,
Et tuae dum coelo iudice bellageris.
Sternere iussa tuo squallentes milite campos
Das simul infido naufraga rostra mari.
Quae coniuratum mundi passura furorem
Errori videas dura elementa tuo.
Iam tibi cruedeles laxant orgastula venti,
Nunc gravis insanis aestibus unda furit,
Seu tuus in Vahali, seu scaldis gurgite remex
Erret, et in Rheni navita noster aquis,
Ut quasi fatali tactas Echineide classes
Pigrior intortis nunciet unda vadis.
Ergo age, dum expositam pridem coelestibus iris
Arguit offensi saevior ira Dei:
Te sacris advolve tuis, et poplite flexo
In mediis templis supplicisora refer.
Non opus est prisco facias amburbia ritu
Lustraque flaminia saepe peracta manu,
Hostia vel veteres infoelix imbuat aras,
Dentur et accensis thura latina focis.
Te satis est vovisse Deo, quo reddita Belgis
Victrices rursum sis habitura manus.
Scripta ipse supplicationum die
IV Kal. Dec. A[nn]o MDCXXXIIX.
Aantekeningen
Een zware verkoudheid had door de vrieslucht bij Pier weer de kop opgestoken.
Samuel Petit was 1633 in beeld geweest voor de vacature Frans aan de universiteit van Franeker als opvolger van Amesius. Dat blijkt uit een brief van Claude Saumaise aan André Rivet; UB Leiden, BPL 283/287: 316. Dat de Engelsman William Ames ook Franse les gaf, was tot nu toe niet bekend. In de veilingcatalogus van diens bibliotheek (1634) worden ook "libri gallici" genoemd. Voor welke functie men Petit in 1638 benaderde, wordt uit de brieven van Winsemius niet duidelijk. Petit is in ieder geval niet naar Franeker gekomen.
Rector magnificus: Pijnacker.
Pierius' broer Menelaus Winsemius, med. prof., laat groeten.
Mulciber: bijnaam van Vulcanius
Stgius: van (de rivier van) de onderwereld
Erinys: wraakgodin
Vahalus = Vacalus: de Waal
[27] Gabbema Codex II p. 103 * 03-12-1638    >> begin
Ampl.mo viro D. Gulielmo
Staeckmans S.P.
En Elegiam, ipso die, quo supplicia, ut Tacitus
loquitur, celebravimus de repente fusam et adven-
tui tuo reservatam. Quem quoniam hyberna, et ferme
solstitialis tempestas impedivit carmen, quod materiem
ab Edicto publico petiit, transmitto, potuissem fusique
saeculi morbos, et maiora fere remediis vitia atti-
gisse, caeterum, quod in deploratis fieri solet, malui
lenius agere quam movere illam sentinam, quae
per aegri corporis, et quidem universi viscera
diffudit. Utinam Deus libertatis nostrae autor
et protector ex Machina adsit quod tanto facilius
in posterum impetrabimus, si ad pulvinaria nostra
prostrati, quod in Tito Principe Suetonius notat,
invaletudinis nostrae curationem à sacrificio
petamus. Interim pro singulari tua in me
benevolentia et navata opera grates habeo, quas
possum, testaturus id aliquando publice si forte
seculo quid dignum benefica sydera ab ingenio
meo sinant exire. Ubi saevius capricorni astrum
ver novum molliverit, almus ager aliquid pertu-
riet aut, si lucina volet, excludet. Vale Ampl.
ac amicissime vir ac salve. III Dec. A[nn]o MDCXXXIIX.
T. Ampl obervant.
P. Winsemius
[doorgehaald:]
V. Ampl.
Quia praeter reliquas et hanc apud
quaestorem molestiam placavit in se
recipere apochon aydon aviliae ut vocant subiunxi,
si difficilior sit poterit remitti assarvarique donec
foecundior auri imber in aerarium depluat. Vale.
Aantekeningen
Suetonius schreef een biografie van Titus
[28] Gabbema Codex II p. 105 * 12-12-1638    >> begin
Ampl.me vir
Praeter Hagiensia (ex quibus vel solis et eximia
affectus tui professione animum ac officium tibi debeo)
demirari licuit Votivum et instauratae Academiae
dicatum et solenne carmen, cuius fundendi vim cum
fere soli habeant, quos aut beneignies coelum respexit,
aut quos divinae sedis fatidica quaedam vis afflavit,
gratulatus mihi fui hoc die, etiam inter illa solstitialia
et capricorni frigora, poëma obvenisse tantis caloribus
intumescens. Quod ideo minus latere certe in obscuro
debuisset caeterum addidisse aliquid anteactis temporum
et Acad. solennibus, quae sub atroci frigoribus astro
et hoc coeli aspero positu instituta, et peracta cle-
mentiam quandam cum brevissimae et hybernae lucis non
possent, eruditi carminis sentire debuissent. Sed
quoniam angustia otii, aut egregii auctoris occupatio
aut cura isti caetui invidit, hortor te, ut aliquid famae
et illo cultissimo et vivido carmine illorum theatralibus
accedere sinas, qui Italiam eloquentiae matrem
novercam habuerunt Ego facile agnosco meam
in dicendo inbecillitatem, quae si a naturae inoffi-
cioso non est, ab eo saltem increvit, quod rarius in
illud frequentatum delicatis auribus suggestum
conscenderit. Nunc vero cum tam eximio viro
probetur, rusticam illam et ortam in secessu verecundiam
ponet audebitque lucem aliquando cum iis aspicere,
quae per historicas occupationes diu suppressa clarorum
virorum et tui similium judiciis, aut, ut velle
videris commendationibus reservantur. Sin vero
ad sustinensam amicitiae ac familiaritatis legem
106
quae pares aut decernas scies gratissimum fore isti
homini, quem inter caniculae ardores et capricorni
frigora solitudinis taedium aut labor absumit.
Vale Ampl. vir ac amare perge
Tuae Amplit. observant. P. Winsemium.
Prid. Eid. Dec. A[nn]o MDCXXXIIX
Aantekeningen
[29] Gabbema Codex II p. 76 * 04-01-1639    >> begin
Amplissime et iuxta amicissime vir
Nascentem Christum, quem promiseram me
velle reponere egregiis tuis Elegis, quos opilionibus
Letheniticis donaveras, tarde exhibeo velut
reformidante genio ingredi hoc mysterium.
Igitur ita tractare, neque potui, neque volui, sicuti
magna iam ante Italiae suae lumina fecere
vida atque Actius, sed percurrere rudi, et inculto
versu, quicquid ad festi huius testandam caelebritatem
faciebat. Tu iudicabis, quid in Nascente profecerim,
qui si placeat, audebo, et Patientem, et simul Resurgentem
aliquando polliceri ubi Clementius Musis Fydius
caelo affulserit. Vale interim Ampl.me et
Amicissime vir
A.T. observ. amantissimoque
P. Winsemio
Pridie No. Jan. A[nn]o MDCXXXIX
Franek.
CHRISTUS NASCENS
Sol qui sydereo mundi compendia vultu
Inspicis, et, quicquid rerum maiore recessu
occuluit natura, vides, sergensque cadensque
Metiris sectum spatiis distantibus orbem.
Siccine pullato gravidae velamine nubis
Advenis obducta transcurrens aethera luce?
Qualem olim sacra in sylva, quam dumus, et asper
Carduus ac vetita[?] caries, obsederat herbae,
Jam refugum coelo primi videre parentes.
Tunc sterili Junio et canna velata palustri
Membra hominum, diraque pudor sub fronde latebat,
77
Exaesasque petens rupes, atque avia mundi
Erubuit spectare Deum, circum Horror et ingens
luctus, et immanis Facies horrenda Barathri
Adstabant, primoque truces in limine Poenae
Caede Orientatos artus et saeva minatae
Verbera terrifico pandebant guttera rictu
Spemque amplam tetrae Stygis et stangnantis Averni
Ediderat, tristique animas damnaverat Orco
Arbiter et sacrae vindex censura Tabellae.
Cum terras densa rerum sub Nocte latentes
Lustravit Natale novum demissaque coelo
Progenies, incorruptam descendit in alvum
Virginis et nunquam tactae penetralia sedis
Tum ipsâ arcano rerum conterrita motu
Insolidas natura vices, actusque verendos
Obstupuit sensitque sacri primordia partus.
Et sanctum plenumque Deo miracula pridem
Testabantur opus, quod postquam misit in orbem
Post totidem menses atque actae tempora Lunae,
Sanctaque dies, nullas unquam sensira tenebras,
Tum foelix Judaea fuit, maiorque Quiritum
Imperiis, primumque vago venerabilis orbi
Felices terris cunas, populisque remotis
Tam sacrum Natale dedit, quod ad ultima mundi
Praescius observet summis e sedibus augur.
Non iam victrices Aquilas Judaïca templa
Accipient, dominosque ferent Judea Quirites,
Aut vetera exibunt aerato a limine bella
sanguineumque ultra quatiet Discordia crinem,
78
Pax erit et Regem vecors Judea videbit
Eripere mperio, dirisque è faucibus Orci
Humanas animas, non quem sua purpura velet,
Aurea vel decorent ducti per limina currus.
Sed qui letificos poterit contundere morsus
Primaevi in silva serpentis, et hoc caput Hidrae
Conculcare pede, et Stygio damnare profundo.
Hunc etiam innumerae circum consortia turbae
Convenient, positi stratis in mollibus Aegri,
Quos mala vexabunt nocuae contagia leprae,
Nodosusque dolor, pressuque in viscere sanguis.
Corporaque afficient stygiis obsessa coelubris.
Coeli etiam amisso visu nova sidera rursum
Aspicient, et ne quia vacent miracula terris
Corpora consurgent tetris emissa sepulchris
Bis coeli visura diem, subductaque leto
Assument animas veteris spiracula vitae.
Non illos Jordanis aquae, non flumina cuncta
Lustrabunt, rivusque fluens purae abluet undae,
Aut sacri solymae latices, sed numina solo
Corpora sanabit tetris obnoxia morbis.
Ille truces hominum Harpyas, ursosque luposque
Eyciet stabilis, nocuum pecus, agnaque puri
Velleris exculto Domini balabit in antro.
Atque omnes mundi populos, Maurosque, Syrosque
Pannones, Armenios, extremique orbis Iberos,
Ausonios, Gallos, Chaldaeaque sacra colentos
Assyrios certi repentent compendia Census,
Romaque iam totum fabulis definiet orbem
Imperioque suo Solares stulta quadrigas
79
Aequabit, coeloque suae penetralia Vestae,
Post verum cultura Deum, quem paupere cultu
Protulerant terris sacrae unabula Judae.
Quae non textilibus velarunt serica filis
Regiaque arrato decurrens purpura Limbo
Sed calia[?] complerunt tenues praesepia panni,
Puraque viminias oneravit fascia corbes
Mox puerum vinctura Deum. Prope cultor agri Bos,
Et piger appositus cunis[?] adstabat Asellus,
Bos facilis curvare genu, dominumque potentem,
fabrificemque sui miro cognoscere motu,
Quem non bruta vagis terrarum errantia campis
Percipiant, Lybicisque Elephas nutritus in arvis,
Aut canis Aegypti jussus edoctus heriles.
Scilicet hoc ipso multis abscondita seclis
Creverunt miracla loco. Luxque ignea pura
Veste micans positis vacuo Pastoribus antro
Affulsit, mox blanda vagas per fistula silvas
Insonuit, tenuesque inflarunt ora cicutas,
Sanctaque simplicitas agrestes, protulit Hymnos.
Tunc etiam extremo gentes Oriente remotae
Judeam videre Magi, non Thessala turba
Docta procul raptis Hecaten tentare venenis,
sed qui sydereos cursus, arcanaque rerum
Assuevere loqui. Quies postquam apparuit alti
Stella poli sydusque novum Natale notavit.
In fines Judaea tuos, Oriente relicto,
Deveniunt. Ibi fixa stetit, supraque micavit
Stella casam. Mox regali data munera dextrâ
Persicaque albentes fuderunt dona tiarae,
80
Curvatumque genu, a prierum praesepe tenentem
Foelices coluere Magi, sua thura sabaeus
Attulit, auriferaeque ferax fuit India Massae,
Atque Arabum lachrymas stillavit ab arbore Myrrha.
Has Gazas Orientis, et haec effusa canistris
Munera, divityasque orbis Judea remoti
Aegra feret, solymaeque Magos ea dona ferentes
Tentabent et plana volent miracula clari
syderis, et tectas sacro velamine cunas,
Innocuumque feris exponere coedibus Agnum.
Sed necdum horrendis mactabitur hostia cultris
Nec fera salvificum fusura est lancea sanguen,
Aut domini fissura latus. Post tempora mortis
Advenerit, atque illa dies, qua perfida tolles
Rectorem Judea tuum, vecorsque videbis
Templa piaturo terras stillantia rore.
Interea veteris reticebunt antra sybillae,
Nec sua fallaces pandent oracula Delphi,
Et tripodum damnata fides. Totique sed orbi
Inviolata canent sacri miracula partus
Siderei vates divum genus, oraque solvent
Justaque comperient sacrae praeconia Cunae.
Finis
Aantekeningen
Fidius: bijnaam van Jupiter/Zeus
[30] Gabbema Codex II p. 81 * 10-01-1639    >> begin
Leoardiam
Amplissime ac amicissime vir
Calendis Januariis fidem feceram Rectorem nostrum
Magnificum missurum ad vos aut collegium
vestrum litteras quibus falsissimas, et turbandae
paci nostrae repertas publicanorum accusationes
elevaremus. Id autem in curia Magnifici, non mea
quoniam neglectum est, mitto ad te munimenta
nostra, aut acta diplomatica, quae ad tuendam nostram
immunitatem spectabunt. Tu, per otium, poteris evoluere,
et si quando opus nostrae innocentiae et integritati pa-
trocinari, quo tandem Musae nostrae, quas secessum
et tranquillitatem amare nosti ab huiusmodi perturba-
tionibus liberentur. Quid ad Oeconomi causam
attinet, qui inauditus condemnatus est, seorsim
literas dat senatus noster ad vestrum collegium,
petitque, ut mandatum apparitoris, quoniam ex inverâ
accusatione publicanorum processit, cum aliqua
moderatione et auctoritatis vestrae, et nostri iuris
revocetur, pro ut latius intelliges ex ipsis litteris.
Vale Ampl.me et iuxta amicissime vir. X. Jan.
A[nn]o MDCXXXIX Franekerae.
T. Ampl. observv.
P. Winsemius
Aantekeningen
Rector magnificus: Pijnacker.
[31] Gabbema Codex II p. 82 * 19-02-1639    >> begin
Leovardiam
Amplissime ac amicissime vir,
Venit ante dies aliquot post triennalem fere peregrina-
tionem e Gallia atque Anglia Cl. vir Joannes Jacobus
Wissenbachius ICtus Nassovius, qui ante triennium
in academia Groningana disputationes publicas
et Pandectarum collegium in gratiam Generosae
et Nobilissimae Germanicae Juventutis cum laude
sustinuit. Is autem cum extraordinariam in jure
professionem in hac Academia ambiret, mihi de
meliore nota a clarissimis viris et doctissima
juventute quae apud me tum vixit comendatissimus.
Egi tantum, ut iam apud D. Saeckma p.m. hoc
impetrasse mihi persuaderem. At vero certior factus
à Cl. Wissenbachio illum cum duobus
baronibus Austriis Windefereitio et Sinsentorffio,
qui me salutavit, in Angliam ac Galliam cogitare,
distuli ab urgendo, sivique hominem peregrinationis
avidum ingenio suo obsequi. Nunc vero quoniam
illius molestiae pertaesus est, extraordinariamque
professionem vel 300 pensione uti reor, obire
gestiat, homo ad ordinariam juris professionem
ab Electore Palatino ante aliquot annos Heidel-
bergam vocatus, frugi, religiosus, industrius,
coelebs, multarum linguarum peritus, et quod
mireris 30 annorum, non potui in mora esse,
quin pro eo, quem erga dulcissimam patriam, et
nutricem artium Academiam profiteor affectu,
tibi hoc significarem. Non feres autem hoc
male, quod consessum nostrum infrequentem,
83
et, quod magis est, imperitissimos et igna-
vissimos numerantem, augere studium[?] bono etiam
civitatis vestrae, et ad conciliandum Academiae decus,
que clarorum virorum adolescentia ingenia, sicut
orientem solem adorare debet. Ego fidem meam
apud te interpono, e re nostra fore, pelliciendae
Germanicae juventuti, quae suae gentis ingenia
magni aestimare solet, maxime autem admirari
et colere hunc quem tibi commendo. Tu expendes
intra te negotium, an benefica ac mollia sydera
polliceri sibi possit, alias cogitabis legendis hisce,
te breve momentum effluentis horae impendisse.
Vale Amplissime ac amicissime vir. XI Kal.
Mart. A[nn]o MDCXXXIX. Franek.
T. Apl. observantssimus P. Winsemius
Ampl. vir
Optem te hoc negotium quam
primum velle communicare cum
D. Nysio et secreto; ac mihi
respondere. Metuo enim ne à
Groninganis, in quorum Academia
toto quinquennio juventuti instituit
vocetur. Ego tantum virum illis
atque Batavis invideo. Vale.
Aantekeningen
[32] Gabbema Codex II p. 84 * 23-02-1639    >> begin
Leovardiam
Amplissime ac Amicissime vir
Non onero te tantum Academicis molestiis, sed
obruo magno cum favoris tui av benevolentiae
abusu. At vero mecum cum expendo, et provinciae et
civitatis vestrae interesse florentem nos
Academiam habere, hoc praesertim tempore, quo per
omnem viciniam aemulationes gliscunt, excusa-
tionem reperire videor eae interpellationi. Quam
praeiuvabit illius viri quem commendo doctrina,
et virtus, quae etsi privato sub lare et in motu ac
peregrinatione adhuc sordescat, tamen erumpet cum
fulgere, si tranquillitatis et otii sedem nactus sit.
Quam aum affectet homo laude dignissimus
senseo non occludendam illi esse fortunae viam,
quae virtuti raro nugatur. Ego certe malo meam
causam apud D.D. Curatores in promovendo pensionis
meae auctario, quam huius egregii viri causam de-
serere, in qua nisi totus et constans essem, valeret
adversum me in officiosi querela. Ipse scripsit Gallico
idiomate ad D. Epaeum Aylvanum et Latino ad sena-
torem Dohemum, cuius filium, ut et D. Aylvae in
Acad. Groningensi erudivit, Sohnio quoque, qui in aula
Praefecti degit, notissimus. Quare pro iure amicitiae
obtestor operam tuam ut eam colloces viro Cl.
Et quod in sapientum schola praevalet, optumo.
Addo argumentum carminis quod meditari coepi, etsi,
sicuti in artes poetae solent, extremo in actu defecerim,
quominus pergerem magnitudo rei me deterruit.
Vale Ampl. vir ac amicissime. VII Kal. Mart.
A[nn]o MDCXXXIX Franek.
T. Ampl. observantis. P. Winsemius.
Aantekeningen
[33] Gabbema Codex II p. 85 * 14-03-1639    >> begin
Leovardiam
Amplissime ac iuxta amicissime vir
Heri in senatu nostro disceptata est dissensio illa quae
ex auctionum materie praeter spem meam et cogitatio-
nem exorsit. Ea vero res cum terminari non posset
per absentiam illorum qui robur senatus nostri suis se-
cessionibus infirmant. Delegati ex nostro corpore D.
Pynackerus et ego, qui cum Delectis ex Magistratu
agant, remque si fieri ullo modo possit componant.
Prolatus vero e[st] conventus vestrum in reditum, et
collegae, qui in comitio agit, ne quid statuatur,
praeterquam illis consciis, quorum interest una in
civitate concordiam diu infidam coalescere. Quod
ad me attinet paratus ero omne officium ac consilium
persanando isti malo deferre, ne neglectis nascentium
morborum remediis, maior et perdendis rebus nata
pernicies emergat. Interim vale ac salve Ampl.
ac iuxta amicissime vir. Prid. Eid. Mart. A[nn]o MDCXXXIX.
Franek.
A T. Ampl. observantissimo P. Winsemio
Aantekeningen
[34] Gabbema Codex II p. 87 * 10-04-1639    >> begin
Leovardiam
Amplissime ac Amicissime vir
Iterum quiescere non possum, quin aliquid addam
jactationi tuae, in quam tempestas reip. te induxit.
Cum D. Petito scribebas, videbar mihi ominari
laetum aliquod ac simul Academiae nostrae foelix
ac prosperum, quod eam incrementum famae, et
simul iuventutis cum illius celebritate habituram
crederem. At vero cum audiam diversis rumoribus
in dubium trahi illius adventum, quasi aut iam mor-
talitate functus sit, aut poeniteat eum acceptae vocationis,
non potui animo meo, qui videbatur aliquid bonae spei
concepisse, satisfacere. Quare ut allevarem desi-
derium absentis, carmen hoc, quod vides, hesterno
effudi, sine cura, sine spiritu, qui pessimi temporis
imagine, an dicam conditione saepe oppressus,
non sinit poëma meum altius exsurgere, quare in
re commune mihi reliquis cum quiritibus jus est,
quod eadem fati infelicitate vexer, qui dum circa
terrena ac fluxa haerent, ac occupentur, ad subli-
mes illas emendandae reip. curas non ascendunt.
Profecto si penitius animum serias ad cogitationes
revocemus, videtur actionibus nostris stupor aliquis
aut veternus subesse, qui cum discutere impedimenta
boni consilii non vult, aut potest, ipsis quoque mentibus
extrudere caliginem nequit, in qua tam diu haesere.
Quare miseratione, quod infelicibus proprium est,
magis egemus, postquam proficientibus remediis
via non aperitur ad sanandas partes Principis,
quae originem malo dedêre, sed desino insepturire,
88
aut morosus esse tuis auribus quas inconditus aut
barbarus clamor saepe obtundit. Vale v. Ampl.
ac iuxta amicissime. IV Eid. April. A[nn]o MDCXXXIX
T. Ampl. abservantissimus P. Winsemius
In
Tardiorem adventum
V. Rev. ac Clar.
D. Samuelis Petiti.
Votis Petitus saepe, dum tradit suis
Praecepta Celtis, paginaeque Mysticum,
Pioque sacrum semen instillat gregi,
Moretur illuc tardus ac fastidium,
Negatque nobis quicquid e[st] reconditum,
Clausumque docti pectoris latet sinu,
Ut iam sepultas longa spes decoxerit,
Saepe ominata triste mentium, Dies.
Dum vota casus plurimos nostra pati
Mortalitatis lege cogitur suae.
Nunc immorantem patriae dulcedinem
Mens nostra versat, datque praetextum morae,
Nunc coniugale pignus, et grex mollior
Alio trahendus, nunc minus fidum mare,
Et conglobatis parvium praedonibus.
Nunc hac, sub Arcto durius caelum putat,
Et forte gentem, quae vigoris asperi
Clementioris nescit indolem plagae,
Ingrata Musis, post futura in hospita,
Trucemque Phoebo praebitura Caucasum,
Uti molliora et mitiora temporum
89
Promittat annus alter, et tandem aureum
Redonet aevum, Plena quo nobis quies,
Et litteratum deferatur otium
Fulcrum senectae, quae citatior ruens
Canas minatur prima vertici nives.
Sed ista mitto. Nunc querelarum satis;
Superat una, longa quod nobis dies
Praestare doctum non queat Petitum
V. Idus April P. Winsemius
Aantekeningen
[35] Gabbema Codex II p. 90 * 11-04-1639    >> begin
Leovardiam
Amplissime ac amicis.me vir
Hesterno cum serenitas in hortum me evocaret, mane
bulans incedi cogitatione in celebrem illam Naumachiam
quae in Morinum littore, quod commerciis opibusque nostris
infestissimum est, habita tranquillitatem quandam mari,
foederato populo exoptatissimam victoriam dedit. Dignus
equidem mihi Dux ille Neptunius visus fuit, cui
aliquid poema funderetur, quod grandius et delicatius
Batavorum ingenia isti viro debuissent, quo praesentis
seculi gratitudinem expireretur, de reliquo cogitaret
ex glorioso illo facinore immortalem gloriam ac-
cendendae virtuti in monumentis auctorum sibi parari.
Sed nostra aetas ut suae negligens, ita alienae famae
incuriosa est, quasi ad hoc non contendat, ut matri,
cui potissimum fortunam suam debet, Magnum
quendam Pompeium decernat, qui praedonem per
omnia maria, per omnes sinus volitantem, iusta
classe coërceat. Certe totum, quod liberum habuimus,
et velur à natura rerum nostrum, segnitius an
dicam securitas intutum fecit, nisi et hoc ad-
dendum nostris opprobriis sit, quod illum orbem,
quem gentibus apertum poëta canit, velut occiden-
tium pleiadum tempestate, clausum habeamus
Sed desino ac te oro Ampl.mo ac iuxta amiciss.mo
valore iubeo.
XI Aprilis A[nn]o MDCXXXIX
T. Amp. observ. P. Winsemius
[Doorgehaald:] Cl. V. Dnus. Pynackerus de ordonnantiis ut vocat me monuit. Vale.
91
In Pugnam Navalem
VIII Feb. A[nn]o MDCXXXIX
In flandrico littore
aut sinu habitam
Dum furit, et nostro grassatur in aequore praedo,
Ac spolia infidi captat optima maris
Trumpius aeratis Hispanica rostra liburniis
Frangit, et hostilem sanguine tingit aquam,
Spectastis pugnam Morini vestraque sub urbe
Nostra triumphato signa volare sinu.
Sic nobis vis prisca rudit: vos cedite retro,
Viliaque infami credite terga fugae.
Justaque rostrata concedite dona coronae
Cingere quae Trumpi tempora fronde queat.
P. Winsemius
Aantekeningen
[36] Gabbema Codex II p. 93 * 25-07-1639    >> begin
Amplissime vir
Hesterno vix licuit perlegere scazontem D. Barlaei
propter praesentiam DD. Juckamanorum, qui et hodie mecum
cum comitatu suo in prandio erunt. Tamen subtraxi parum
otii convivalibus sermonibus, et quod vides, carmen
hoc effudi memoriae magni Ducis scriptum,
cum quo D. Barlaei scazontem aut panegyrin
remitto, cum officiosa salute. Die crastini, si Deus
volet, habiturus copiam temporis quo te invisam.
Vale Ampl.me vir.
VIII. Kal. Aug. 1639.
Ampl. observ. P. Winsemius
Illustrissimo Bernardo illustrissimo Saxoniae et caet.
Duci et eius excessui.
Qui toties rutilo fusas ex aere Phalenges
Caesareamque acie saepe fugavit avem
Bellica Bistonii pridem Mavortis imago
Summi sit fractas cui vagus ister aquas.
Cui fera perdomiti cesserunt cornua Rheni,
Et quicquid sequane castra tenente fuit.
Muscu et haut uni funus ferale triumpho,
Claraque sublatis nomina iunxit avis.
Nunc dat et nato tumulum Germania ponat
Ac sit Achillaeo non Minor hic opere
P. Winsemius
Aantekeningen
Staeckmans leed aan nierstenen, zoals blijkt uit twee brieven van 1639 uit de correspondentie van de Dordtse schepen en stadsarts Joh. van Beverwijck.
[37] Gabbema Codex II p. 94 * 21-09-1639    >> begin
Leovardiam
Amplissime et iuxta amicissime vir
Fuit ante dies aliquot nobiscum Cl. et Rev. vir
Nicolaus Vedelius ut de commoda habitatione sibi
prospiceret, quod cum prae nimia festinatione
fieri non posset, sub discessum pro iure amicitiae
a me petiit, ut officium hoc illi absenti deferrem.
Interea temporis vestram domum, quae Menaldumaeo
contigua est, inspexi, quae mihi quidem placuit,
si tota Videlii usibus concedi posset. Quod cum
ignorem, et quo locario, festinanter has scribendas
duxi, ut de mente vestra ac voluntate cognoscerem,
eiquo quanto ocyus, propter instantis hyemis inde men-
tiam responderem, quo de loco habitandi certus sit. Quare
peto ut id molestiae et Videlio, et mihi deferas,
respondeasque primo tempore, ne et ille in re incerta
haereat, et ne ego officio mea desim. Velim quoque
de exercenda exequendaque commissione, ut vocat Hortensi,
cum D. Gravio loquares, ne quae adhuc oculis exposita
sunt, praeceps autumnus au bruma abscondat. Vale.
Interea Ampl. ac amicissime vir.
IX Kal. 8brium A[nn]o MDCXXXIX
T. Ampl. observantis. P. Winsemius
Leordiam[!]
Aantekeningen
In welk dorp dit huis van Staeckmans stond, is niet bekend.
[38] Gabbema Codex II p. 95 * 01-10-1639    >> begin
Leoardiam
Amplissime et iuxta amicissime vir
Paucos ante dies petieram per litteras, et simul
coram negotium hortense expediri, hac praesertim
aëris Clementiâ, quae et invitare vos delgatos arbitresque
poterat ad exequendum officium et nitelam quandam
horto addere, quem aestivi imbres, et procellae destrux-
erant. Neque enim dubito, quin circa solis in Scorpium
ingressus adfuturus sit Lindanus, qui haud dubie
optabit actionem illam ante adventum suum
et publice introduxionis solennia confici. Quod
sorori aegrae maxumo quoque in votis e[st], quae inde-
sinenter me monendo, ut nosti sexus infirmi-
tatem tacite inofficiosi me arguit. Quamvis
neque mihi hoc tempore quid gratius accidere
possit, quam ut videam, res morte optumi fratris
incompositas bonum ad exitum perduci. Qui
ipse partem quoque gravissimi luctus, in quem
detrusus sum, allevaturus erit, si deprehendere
Optumos manes, quibus monumentum iam
paro, ut incommoda mortalitatis, ita apud
vulgum quoque improbio vocis calumniam
evasisse. Vale amplissime et iuxta amicissime
vir, ac D. Gravium collegam tuum meo
nomine quam officiosissime saluta.
Franek. Kal. 8bris A[nn]o MDCXXXIX
Amplit. observant.
P. Winsemius
Aantekeningen
[39] Gabbema Codex II p. 96 * 08-10-1639    >> begin
Ampl. ac amicissime Vir
Mitto epistolam fratris optimi funesto excessui,
et in multo maerore consolationi meae ad morem
antiquorum scriptam, ut partem abstrusae aegritu-
dinis qua manu medica non sanabitur hac ipsa alle-
varem. Neque enim meum erat personam perorantis
an dicam parentantis sustinere in publico, nisi forte
Polihistrionis exemplo insistendum mihi fuisset,
qui tragediae actum facturus vero luctu tristem
fabulam, in proiecto filii cadavere expressit. Ego
modestior in hac fabula, siquidem tota est quam
agimus, esse volui, maluique intra ipsos pectoris mei
recessus complorare immitem casum, quam per pub-
licas et fluentes in subsellio lacrymas exprimere,
quicquid adversus providentiam dicendum erat. Etsi hoc
quoque irritum ad medelam duro vulneris fuisset,
quae dissimulare omnino sicuti non debeo, ita per
oblivionem non amelior, nisi beneficio temporis,
q[uo]d chronicis medetur. Vale Ampl.me ac amicissime vir.
VIII Eid. Octob. MDCXXXIX
T. Ampl. observ. P. Winsemius
[Doorgehaald:] francq
Aantekeningen
Pierius' broer Menelaus was 15 mei 1639 overleden.
[40] Gabbema Codex II p. 97 * 12-11-1639    >> begin
Amplissime ac amicissime Vir
Rumor invaletudinis infirmitatisque tuae me deterruit,
quo minus inviserim, quaereremque de profectione vestra
Leovardiam versus, et an acta hortensis negotii, quae
hodie perscribam, hac septimana exhiberi vobis delegatis
possint. Ego cum D. Wybinga legatione nomine Academiae fungar
ad Novemvirale collegium propter onera quaedam et
tributa, quibus contra fas ac morem premimur, aut
premi nos censemus. Itaque expiscari volui an morbus et
infirmitas vestrae profectionis molestiae ferenda par
esse possit. Cui ut medeatur magnus Apollo, qui vires
herbis et arti largitur, precabor voto, utinam non in-
felici. Vale Ampl. et amicissime vir.
Prid. Eid. Nov. A[nn]o MDCXXXIX ab Ampl. tuae observandissimo
P. Winsemio
Aantekeningen
[41] Gabbema Codex II p. 98 * 24-11-1639    >> begin
Amplissime ac amicissime vir.
Legationis nostrae exitum aut fructum iam ante
exposuissem, si et invaletudini tuae, et ingenio
meo imperare potuissem, quod etiamnum exacer-
batum et triste etiam otii sui dulcedine non
cedatur. Ubi Leovardiam veneris, vel me non
exponente, et durioris Edicti interprete, totam
actionem intelliges. Quae etsi bene coepta male
processit, et quidem illorum fratrum immodestia!
qui publico erga Academiam litterasque odio quas
ignorant, non memoriam tantum paternae apud
nos sedis, sed clarissimi quoque nominis exuerunt.
Ita quos defensores iuris nostri lex, et parentum
iusta recordatio volebant, destructores invidia artium
et aversis à recto animus fecit. Neque enim hoc
est ex infirmitate mentis et iudicii peccare, sed
ita animum componere, ut omnis boni moris
legisque destructor rerum cum religione et praecon-
cepto voto fundatarum exilia urgeat. Interim
si Leovardiam iturus sis et quo tempore significari
mihi velim ut omnia parem, quae hortense negotium
spectabunt. Vale interim et ut hoc fiat cura.
VIII Kal. Dec. A[nn]o MD[C]XXXIX
Hodie d[omi]ni curatores aderunt ad maturendum die
crastini introductionem.
T. Ampl. observ. P. Winsemius
Aantekeningen
[42] Gabbema Codex II p. 106 * 12-12-1639    >> begin
Amplissime ac amicissime Vir
Dubia tua valetudo rumoribus aucta me deterruit,
quo minus aegro molestus essem. Nunc autem quoniam
die crastino hora nona orationem habiturus sum pub-
lice, id significandum duxi ut si forte ratio
valetudinis tuae ferret praesentiam tuam meae
eloquentiae, etsi rudiori commodares. Mitto
inclusa omnia, quae hortense negotium spectant, ut inser-
viant usui nostro, et simul publico cui ut diu sanus
ac superstes sis praecabor magnum illud
et coeleste numen cui te animitus commendo et
quidem cum voto, quo solo possum intercedere.
Prid. Id. Dec. 1639.
Vale et salvê.
T. Ampl. observ. P. Winsemius
Aantekeningen
[43] Gabbema Codex II p. 104 * 17-12-1639    >> begin
Amplissime ac amicissime vir
Quod spem convalescentiae conceperis laetor ex
animo, et tandem evigilatis tot noctibus somnum, quem
quietem rerum, placidissimum deorum securam pacem
animi Poëta ingeniosissimus canit, in oculos tuos et
sensus defluxisse. Certo Graecus alius orator, non
male dixit, cum immites dominos experiri qui
noctes insomnes agit: sicut legimus de Augusto quoque
Imperatore apud Dionem Xiphilini. Tibi longius
imposterum Papavereus humor, et ut poeta vocat,
soporiferum herbarum lue depluat, quo concessa
corpori quiete animo quoque sua pax atque tranquillitas
constet. Mitto MS unum Historiae Brabantinae,
alterum Gelricae, et addidi scriptore Flandriae ac
Brabantiae apud Feyrabendium impressos. Plura
quidem MS asservantur in bibliotheca mea, sed
ignoro ad quod argumentum scriptionis referri
debeant. Pontum Heuterum Delphium in tua esse
intelligo. Si quid veri sit quod inservire clarissimo
operi tuo et famam parituro possit, id lubenter praesta-
bitur, ex officiosa, ut scis, lege. Vale atque salve
Ampl. et Amicissime vir.
Ipsis Saturnalibus A[nn]o MDCXXXIX.
A T. A. observ. P. Winsemio
Aantekeningen
[44] Gabbema Codex II p. 107 * 02-01-1640    >> begin
Ampl.me amicissimeque vir
Quod voluptatem et simul fructum aliquem perceperis
ex lectione MS meorum laetor, meumque officium,
quod omni tempore ac loco tibi debeo, non ingratum
tuo desiderio fuisse. Econtra miror, quod longa
lentaque invaletudine corruptus, ingenium adhuc
par habeas legendis scribendisque maxumis rerum,
quae alius, etiam vigentem, valentemque spiritum
dissipare ac destruere et[iam] in athletico habitu solent;
sed ista litterarum et sciendi cupiditas non sivit
illum intactae adhuc mentis ardorem frigescere,
qui corpore etiam languido tanto vehementius in animorum
opera, atque exercitia propendet. Scilicet ut, immortalitatis
suae certus edat quoque ac meditetur, quae ad perenni-
tatem fame facient, sine qua omnis vita
ingloria et in obscuro est. Utinam hic annus
in cuius auspicio nunc sumus, si tibi reddat, nec
soli, sed reip. quoque et litteris, quas rarioribus cultoribus
destitus per desidiam et otia ingeniorum marces-
cere cottidie videmus. Ego interim, si quid habeo,
q[uo]d clarissimis tuis et ad famam mentionibus
inservire possit, id tuo semper labori debebitur, qui ab
ordinario nonnunquam recedens pascit se ille
armanae et loquentiae et prolices nectare, et quidem
ita ut praegustare Deorum cibum videatur. Vale
Ampl. et amicissime vir Reip. et Fri[si]orum[?] bono
ac Jambum hunc quem festinus per occupationes
effudi, votivum tuo cl. nomini missum habe. Postrid.
Kal. Jan. A[nn]o MDCXL.
108
Jambus Diove virtuti
Divina virtus cuius aeternum iubar
Datum est beatis interesse mentibus,
Quas non profanae sortium vices movent,
Neque inquietie lancinant cupidines,
Sed omnis hora temporis fluxi videt
Recti tenaces, numinisque conscias
Ridere vana circuli ludibria.
Et quicquid orbis, aut adorat, aut timet.
Divina virtus nata regnantis Dei
Descende coelo, clariorque postmodum
Caliginosi pede temporis luem.
Purumque tandem noctibusque pulsis diem
Diffunde terris, mentibusque te ingere.
Dum priores lucidas coeli fores
Novus recludit Annus et Janus biceps
Geminata junctis reddat ora frontilus
Ne nos severae mortis angor aut metus,
Aut aegritudo melis infirmae premat,
Ac quicquid citro[?] vecta cura somnio
Imponit arbi, mentiumque fascinum.
Sed nos serenis summa ad astra vultibus
Aeternitatis spes reducat optumae,
Tuoque regno mancipes, iungat Deo.
P. Winsemius
Aantekeningen
[45] Gabbema Codex II p. 109 * 09-02-1640    >> begin
Levardiam
Ampl.me ac amicissime vir
Discesseras antequam de abitu tuo cognovissem. Volebam
enim etsi afflicta tuâ valetudine, immodestiam profes-
surus hunc Jambum, qui scazontis tui aemulator
est; tibi offerre, et simul commendare negotium
hortense, quod in alterum jam annum, velut
morantibus fatis, trahitur. Utrumque autem et
Jambum scilicet, et Hortum tibi commendo, postquam
hoc tempore acri defluxione ante quatriduum
correptus pedem afferre secreto meo non possum.
Vides quam tibi soli cum infirmitate naturae cer-
tamen non sit, quamvis funesta per nuntia intel-
ligam, tibi, quod in gladiatoribus catervariis fiebat,
non cum uno sanitatis hoste negotium e[ss]e. Quod
malum sive annorum maturitas, sine laeva opinio,
quae nos mortales specie veri saepe decipit, adfert,
et ego certe deprehendo multum firmitatis hoc anno,
qui iam venteus fuit, mihi decessisse in istius
tamen gratiam, etsi malignitatem aliquam, utrique
nostrum affuderit, hunc iambum tui carminis
imitatorem, aut, si mavis interpretem, composui,
quamvis fregredo et torpente spiritu, qui artificium
hoc destruxit, aut orbiculu[?] suo spoliavit. Tu tulerim
vir ampl.me ac iuxta amicissime valetudinis
tuae rationem habe, ne tibi et amicis, imo, quod
excelsius e[st], luctanti cum inbecillitate sua reip.
ex tua infirmitate quid decebat. Vale et
Jambum accipe.
110
Postquam vagatus aurea sol lampade
Lissena signa, circulumque transiit,
Qui parte coeli signifer clara micat.
Velox recurrit Annus, instar anguium.
In se retortus ore qui caudam trahunt,
Alvumque pictam flexili spira totant.
Sic Annus Annum trudet, et gyrum facit,
Seseque in orbem vertit, ut redaet prius
Quam abire possit; verus Aeterni sator,
Cui nil oriri, nil necesse est perdere
Sed qui remensus Solis auricorni vias
Metitur aevum, seaculumque conficit,
Eadem reducens astra, quae primum Chaos,
Et lapsa mundi praebuere tempora.
Nos fluxa tantum turba, nascenti vicem
Patimurque morbis, flebilemque transitum
Brevemque nobis vitam ortalis facit.
Ut nec redire fas sit ulli, aut siderum
Notare cursus, quae licet coelo cadant,
Redeunt per ortus, et perennanti face
Rursum redonant aureum terris iubar.
At nostra turba gaudia inter et iocos
Litatur umbris, pallidisque manibus
Fortes superbos hora iunget ultima.
Quos Janus alter, alter Annus non videt,
Desideratque serior gens posterum
Pressura lete servitam, et vestigia
Turba prioris. Sic quod obvium fuit
Vivum valerisque quilibet rapit dies.
111
Sensumque carpit quicquid auxerat vigor
Florentis aevi. Lydias quamvis opes
Pactolus vidâ ructet et Reges beit,
Indumque stratis ludat Attalicis Eber.
Magnosque sceptri pondus Arsacedas gravet,
Dominosque Romae. Sola virtuti est Fides,
Quae clara cunctos servat, et nescit mori.

IX. Febr. A[nn]o MDCXL Franek.
T. Ampl. observantissimus P. Winsemius
Aantekeningen
Lydië beschikte over een enorme rijkdom; Croesus was er koning. Pactolus: rivier in Lydië die goudzand met zich meevoerde. De Arsaciden werden zo genoemd naar de dynastie van Arsaces, de eerste koning van Parthië omstr. 250 v. Chr.
[46] Gabbema Codex II p. 112 * 17-03-1640    >> begin
Ampl.me vir
Intellexi serius te Leovardia reversum, cum eadem
adhuc infirmitate luctari. Doleo quidem, quantum
amici casum nostra humanitatis potest, vicem tuam,
quae obvenire adversa mortalibus, siculi astris de-
liquium, solet. Interea ignoro an in negotio nostro
hortensi quid actum sit quod aliqua quidem,
festinatione egebat; propterea quod Lindanus more novitatis
hominice falcem iam diu suam nostram in messem
immiserit. Qui an ornatum veterem loci emen-
daverit, an destruxerit potius nunc non profitebor,
saltem testor eum multa immutasse, quae fratris optimi
desideratissimique cura ac solertia tot annorum
impendiis perfecerat, convenissem te quidem
hac de causâ, sed metui ne infirmitati tuae
aliquod incommodum crearem, quae ex se tetrica
ac frequentiam fastidiens in suo secreto pacatius
conquiescit. Quare si infirmitatis imbecillitatisque
ratio, id ferat velim brevibus indices, quo loco
res sit et an acta Hortensia in collegio exhibita.
Plura non addo ne prolixior sim, sed valere te
iubeo cur
non sit vivere sed valere vita
quam florentem ac diuturnum tibi Ampl.me
ac amicissime apprecor.
XVI Kal. Aprl. A[nn]o
MDCXL.
T. Ampl. observ. P. Winsemius
Aantekeningen
Lindanus: prof. med. J.A. van der Linden, de opvolger van Menelaus Winsemius, bij wie hij tijdens zijn studie te Franeker had gewoond
[47] Gabbema Codex II p. 113 * 31-07-1640    >> begin
Levardiam
Vir Amplissime ac amicissime
Reversus ex Hollandia, in qua negotia quaedam
mortuariae domus procuravi, repperi litteras à
Cl. V. Adolfo Vorstio ad me missas, in quibus
amplissimam salutem tibi annuntiet, silentio
hoc non praetereundum dixi. Videtur egregium
et affliciosa humanitatis ingenium e[ss]e. Tu
melius forte novisti, etsi conquiescam in obla-
tione amicitiae, quam respuere non debet, quisquis
a societate hominum, ne dicam doctiorum viro-
rum alienus non est. Occasio huic nata
e[st] à Theophrasti codice graeco manu Tiarae
passim signato, quo cum indulgentia fratris mei
desideratissimi per annos usus esset, remisit cum
gratiarum actione per D. Dammium, cuius valetudo
mihi suspecta est. Videtur enim tortem corpus
flacessere crudisque humoribus inturgere.
Ita alium quemadmodum naufragia facien-
tibus, evenit, aquae hauriunt, alium biliosa uratra
siccitas gravat alium ignis aut febrilis fervor
succendit, alium aer aut putredo inficit, ut tot
fere corporum pereundi species mihi videantur, quot
in simplicibus quoque se ostendunt; sed nimis provehor,
et ultra melam in quâ phylosophi desu-
dant. Vale Ampl. et amicissime vir.
Prid. Kal. Augusti A[nn]o MDCXL Franekerae
T. Ampl. observant. P. Winsemius
Aantekeningen
uratra = urethra: pis(weg)

>> begin