>> HOMEpage

Leeuwarder
BANK VAN LENING
verpacht 1585-1771

Bronnen: Historisch Centrum Leeuwarden (archiefstukken)
Internetuitgave: M.H.H. Engels, mei/juni 2014

• 1585 octrooi verleend aan Louys Butio [Bucio, uit Piemonte] voor 16 jaar
Had hij in 1550 een poging gedaan octrooi te verkrijgen in Utrecht en is hij in 1593 door de Staten van Holland afgewezen? Vgl. H.A.J. Maassen, Tussen commercieel en sociaal krediet: De ontwikkeling van de Bank van Lening in Nederland van Lombard tot Gemeentelijke Kredietbank 1260-1940. Hilversum 1994.
Verkoop twee huizen bij Cammingahorne, 1585 - Rekesten inzake gevangenschap, 1587 - Schuld aan cipier, 1587 - Inventarisatie beleende kleding en stoffen, 1592 - Schuld aan Sion Lus, 1595

• 1601, 4 november aan Jacques Balbian, weer voor 16 jaar; hij vestigde de bank in het voormalige klooster van de Grauwe begijnen aan de Bagijnestraat hoek Bollemanssteeg
• 1606, april, deed Balbians weduwe Sara Lus i.v.m. de schuldenlast afstand van de nalatenschap; pas in 1622 werd hun huis in de Bagijnestraat verkocht.
• 1616 blijkt de bank gepacht door Nicolaas Rooclaes en Isaac Lus, de belangrijkste crediteuren van Jacques Balbian; kassier waren Jacques Lora en Nicolaus Pars
• 1634 niet geëffectueerd compagnonschap van Pieter Rooclaes en Pieter van Duyven, waarbij laatstgenoemde de dagelijkse leiding zou hebben; 1 aug. octrooi aan Perina van der Waerde uit Vlissingen en haar zwagers Robert van Belle en Bartholomeus Does
Uit genealogische database Tresoar: kassier van de bank van lening Gerryt de Jong trouwde te Leeuwarden in 1649 met Anna van Echten; dito Govert Meulleman 1652 met Catharina van der Helle.
• 1650, februari, octrooi aan Johan François Tortarolis, bankhouder te Leiden, die 26 mei 1653 overleed; kassier was Isaac van der Helle
• 1657 Aernout Walraven bankhouder
• 1665-1692 Isaac van der Helle, in het hooghuis aan de Nieuwestad zuidzijde (ter plaatse van het huidige nr. 138 - de steeg naar het Ruiterkwartier heette toen de Hooghuistersteeg, later, tot heden, de Oude lombardsteeg; recent is het Lombardplein ontstaan); 1692-1690 octrooi verlengd
• 1690-1706 Emanuel van Arssen
• 1705 Emanuels zoon Jan van Arssen
• 1723 Justus van Tongeren; 1733 gevestigd in de Heerestraat; kassier: Johannes van den Bosch
• 1752 octrooi verleend aan het Nieuwe Stads Weeshuis; kassier: Johannes van den Bosch
• 1771 Bank van lening onder beheer van de stad; zie verder: H.A.J. Maassen, De bank van lening te Leeuwarden tot 1816, Leidschendam 1989.

>> begin

Verkoop twee huizen bij Cammingahorne, 1585

HCL Groot consentboek 1585, fol. 52
Jan Janssen in de Blauwe Pot burger binnen Leeuwarden ende Geertke
Cornelis dochter echteluyden hebben van Loys Bucio Piedemontois gecoft
seeckere huysinge nu zijnde de Groene Poort metten putte ende plaatse naer advenant
vandien tsampt heuren annexen, gerechticheyden ende toebehoerten ende den proffytelijcken
eygendom vandien belast met vijffentwintich strs jaerlixe grontpacht
ende floreenrente daerop gelecht, staende ende gelegen binnen Leeuwarden voors.
op Cammingahorne hebbende J. Digna van Brechts huysingen ten zuyden ende
noorden naestgelegen, voor twee hondert vijffentwintich golden gls.
van achtentwintich strs. 't stuck vrij schadeloos gelt ende op dese conditien
dat de voors. muyre van de naastleggende plaetsen zijn cours achter de voors.
putte zal neemen, dewelcke muyre bij den coopers achter de putte scheenwijs
nae den anderen sonder letsel van de putte op des coopers costen
gelecht ende onderholden sal worden sonder daerop opslaende vensters
te doen maecken. Ende want ick vercooper Te betalen opten eerste
Maydagen der jaaren XVc vijffentachtich ende sesentachtich telckens de
gerechte helfte vandien onder speciale hypoteque der gecochte huysinge//
putte ende plaetse met heuren annexen ende generale van alle des coopers
andere werken, onroerl. tegenwoordige ende toecoemende goederen ...
Cedeert ende transporteert de vercoper den coopers deselve huysinge,
putte ende plaetse cum annexis annemende ende belovende meede
henl. alle deselve vrij te leveren onder expresse hypotheecke
van alle des vercopers goederen sunderlinge vant groote
huys, plaetse cum annexis achter de vercochte scholen staende
bij de vercoeper onlanx gecocht. Nae breeder vermoegen van den
coopbrieff ende zeecker acte mit consent gecocht zijnde de vs.
coopbrieff in date den 1en Aprilis 1585. Bevesticht met
stadtszegel ter zaecken ondergetekent Hessel Lywe zn. Aisma,
Loys Bucyo, Jan Janz. in die blauepot 1585, Gert Cornelis
docter ende L. de Veen
Op welcken coope nae behoorl. proclamatie over de hooftkercke
ende gerechtstoel deser steede Leuwarden consent es gepasseert
den XIIIIen May 1585. R. Onvercort de protestatie.

[Aan een veel voorkomende naam zoals Jan Jans voegde men beroep of huisnaam ter onderscheiding toe, zoals in dit geval "in de blauwe Pot"; na een verhuizing kan de huisnaam achternaam worden zonder verband met de oorspronkelijke lokatie. Genoemde huisnaam werd in de zeventiende eeuw in Leeuwarden aangetroffen Over de kelders, echter niet in verband met een Jan Jans. In Amsterdam is een gevelsteen met die naam aan de Oudezijds Voorburgwal 123 te zien.]

HCL Groot consentboek 1585, fol. 53
Juffrouwe Digna van Brechten residerende binnen Leeuwarden heeft van Loyiz
Bucio Piedemontoys
althants woonende binnen Leyden gecocht zeeckere huysinge
tsampt heuren annexen, gerechticheydden ende toebehoorten ende den proffijtel. eygendom
van den gront vandien belast met behoorlijcke grontpacht, staende ende gelegen
binnen Leeuwarden voors. in de groote Kerckstraete ont[rent] Cammingahorne, hebbende
des copersse huysinge ten zuyden, de voors. Kerckstrate ten noorden, de Hoochstrate
lopende 't eynde in de Cammingahorne ten oosten ende 't groote huys ofte
plaetse vandien uytgecoomen van Mr. Julius van Geel in levene
procureur generael ten westen naastgelegen, voor drie hondert ende veertich
golden guldens van acht ende twintich strs. 't stuck. Welverstaende dat
de copersse geen uytslaende vensters responderende opte plaetse
van de groote huysinge voors. ende oock die onderste glaasen van de
cruyskasijnen zoe in de koecken als opte camer daeruyt neemende ende toe
doen sal metselen sonder zoe leegh immermeer vensters oft glasen
weder te mogen stellen ofte doen stellen, dan sal de copersse in de
hoochte soe veele lichts moegen scheppen alst huer belieft. Sal meede
de copersse geholden weesen de deure responderende opte plaatse voors.
toe doen metzelen, alles tot haeren costen. Te betalen de voors. coopsumme
opten eerste Maydagen der jaaren XVc vijffentachtich ende ses
ende tachtich telckens de gerechte helfte vandien onder speciale
hypotecatie van den gecochte huysinge met heuren annexen ende g..ale van
alle des copers andere goederen. Des cederet ende transporteret de
vercoper den copersse de voors. huysinge met heure annexen annemende
haer alle deselve behalve de vs. grontpacht vrij te leveren
onder hypotecatie van des vercopers goederen nae breeder
vermoegen van den coopbrieve daervan zijnde. In date den eersten
Aprilis XVc vijff ende tachtich bevesticht met stadts
opgedructe segel ter zaecken ondergetekent Hessel Lywezn. Aisma,
Loys Bucio, L. de Veen.
Op welcke coop nae voorgaende proclamatien over de
hooftkercke ende gerechtstuel deser steede Leuwarden,
onvercort de protestatie, consent is gepasseert den
XIIIIen Maii 1585.

>> begin

Rekesten inzake gevangenschap, 1587

HCL toegang 1800, inv.nr. 42: Rekesten van Loyz Bucio Piemontois betreffende een onderzoek naar onregelmatigheden in het aan hem verleende octrooi tot het houden van een Tafel van lening, voor welk onderzoek hij gevangen was gezet, 1587.
Oude signatuur I b 31 van het Friesch Gennootschap voor geschied-, oudheid- en taalkunde, aan welks secretaris Dr. F.G. Slothouwer de stukken blijkens een brief uit Hengelo (O.) d.d. 1 januari 1887 waren geschonken door G. Murray Bakker. Het groenkleurige omslag met opgeplakt klein titelpapiertje komt overeen met (anders) gekleurde omslagen met archivalia uit de collectie Saeckma!
In de stukken wordt verhaald dat Bucio twee jaar geleden [1585] toestemming had gekregen voor een tafel van lening, zoals die al bestonden in Bolsward, Sneek en Harlingen. Bucio uit Piemonte [= letterlijk: aan de voet van de bergen; ten N: Zwitserland, ten W: Frankrijk] woonde al 46 jaar in de Nederlanden. Hij is in de herberg van wijnheer Hendrik van (den) Raet [afkomstig van Keulen] door vier[!] boden van het Hof van Friesland gearresteerd [er staat: 'geconfineert': opgesloten volgens het recht, echter zonder vorm van proces] en heeft 21 weken in het Blokhuis gevangen gezeten.



>> begin

Schuld aan cipier, 1587

Lijst van losse stukken niet voorkomend in Singels, nr. L6i, nu HCL toegang 1001 inv. (R. Kunst) nr. 1291
Acte waarbij Loys Bucio uit Piemonte de magistraat ontslaat van zijn borgtocht in zake zijn schuld
aan de cipier [Gosse Taeckes Mockema] van het Blokhuis, 1587

Loys Bucio piedemontoys bekenne midts deesen aen-
genoomen ende belooft te hebben, beloove ende aenneme
bij deesen costeloos ende schadeloos te guaeranderen ende
ontheffen den E. magistraet van Leeuwarden
van alzulcke borchtochte als voors. magistraet
aen den ceppier opt Blocqhuys voor mij gedaen
heeft belangende 't geene d'voors. ceppier aen mij
ter cause van extraordinarys costen ter summe
van tzestich carolus gls. volgende het accordt
tusschen hem ceppier ende mij Loys gemaeckt
onder expresse hypoteecque van alle mijne presente
ende te vercrijgene goeden, actien ende gerechticheyden
geene utgesundert. In kennisse der waerheyt
hebbe ick deesen met mijn handtschrift bevesticht
ende gebeeden Doctor Jacob Bouricius advocaet
voor den Hove van Vrieslandt om deesen te onderschrijven
gelijck ick Bouricius alzoe gedaen hebbe op den
XIen Septembris anno XVc seven ende tachtich.
[eigenhandig:] Loys Bucio
1587
J. Bouricius
//
[andere hand:]
Lois Bucio
[hand Bouricius:]
Acte van guarant
op den
borchtochte
van den magistraet
voor Bucio gedaen

>> begin

Inventarisatie beleende kleding en stoffen, 1592


HCL voorheen y10, nu 3357, p. 35 t/m 39
1592/10/07
Louys Butio (Bucio) x Gerrytjen Jansdr.
[35]
Inventarizatie ende beschryvinghe
gedaen bij mij Egbardt de Gruyter
gesworen clercq van den secretaris in
Leuwarden ter presentie van denzelven secretaris
ende Reyner Vincents zn. wachtmr. sampt
Pyeter Henricx gesworen bode der
zelver stede in den woeninghe van
Loys Butio in den behuysinghe van
[koopman?] Hendrico Bernardi bij den Munte
volghende d'appoinctemente bij den E. Raede
op den requeste by Gerrytyen Jans dr.
huysfre. van Loys vs. geexhibeert
in dato den VI ende VIIen Octob. ende dat van den
naebes[chreven] goeden ende panden bij Loys
ontfangen op penn. bij hem daerop verschoten
sijnde d'zelve panden verthoent bij den
selven Gerrytyen vs.
Den VIIen Octob. 1592
Een geweven swart lakense mantel
met een sijden coerde onder beboerdt
in een wit linnen doeck daeraen een
fransijnen cedult gespellet met nro.
XXV 7...
Noch een swart lakens gevoerden mantel
sonder coerde in een blauw schorteldoeck
bevonden daeraen gespellet een fransijn
cedult met nro. XVIII 7...
Noch een swarte lakens gevoerden
mantel met een fluwelen opslach ende
coerde gevoeret staende opt fransijn cedulle
nro. XXVI 7...
Een bosch wit gesoden gaern met een
fylamorten wambes in een ongevoerden
deecken bevonden staende opt cedull
XIX ...
Een vrouwen mareyten [moreyt = donker(rood, paars)] rock met een spygily
ende trijpen koerdt met een groene mantel
[36]
beyde met roet bay gevoert staende op den
cedulle XXVIII 7... X fl.
Een swartlakense bouwen met fluwelen
koerde gecoret ende onder een trijpen boert
staende op den cedulle XXV 7... X fl.
Een swart lakense rock met swart bay
gevoert, met seven slaeplaeckens,
twye peuldoecken ende een dopyes tafellaken
ende een hantdoeck zijnde op den cedulle
noteert XXI 7... 10 ende st. IIII
Een swartlakense hoyck staende op den
cedulle XXIX ... .. VIII fl.
Een purpuren keurs met roet bay
gefoert met een fluweelen lijst gevoert
in een slaeplaecken gevonden zijnde op den
cedulle geteyckent XXVI 7tel 22[?] fl.
Een swartlakense bouwen met swart
bay gefoeret met een spigylye geboerdt
ende een trijpen boert met noch een swart
lakense mantel met bay gefoert in
een slaeplakense bevonden staende op den
cedull XXVI 7 tel 40 str.
Een olden vrouwenrock staende opt cedulle
XXVII 7telen[?] 1 fl.
Een sack nije fijn linnen in een
neusdoeck bevonden staende opt cedulle
XXVII 7telen[?] .10.
Een vrouwen swart lakense lijffke
staende opt cedulle XX 7... 1 fl.
Een paer turx groffgreynen boxen met
fluwelen coerde becoerdt zijnde opt
cedulle XXVI 7... st 1
Een witt linnen webt fijn linnen in
een blauw schorteldoeck waer oppe
cedulle staet XXIX 7 .. 16 fl.
Een blauwe caoets met twye trijpen boerden
met Amerforts geboerdt[?] zijnde opt
cedulle XXX 7... III fl.
[37]
Een ...... vrouwen coers [= keurslijf] met swart
gefoeret staende op den cedulle XXXII ...
IIII fl.
Een ongebleeckt fijn linnen webbe
zijnde op den cedulle XX 7... XII fl.
Een mans roede mutze met een .....
swart lakense craegh met spigilie ende
fraengen waer opp den cedulle was genoteerd
XXIX .... 1 fl.
Een swardt lakense craegh met een paer
groffgreynen mouwen staende op den cedulle
XIX .... LIII str.
Een stuck teneyts laken waer op den
cedulle staet XXI 7... 3 fl.
Een paer swartlakense boxen staende op den
cedulle XXI 7... 2 fl.
Een bosch ongesoden gaern staende opt
cedulle XX 7... 5 pat[ard = stuiver]
Een stuck nije bedtsteeckt staende
op den cedulle XXII 7tel. 6 fl.
Een groffgreynenen schorteldoeck op den cedulle
zijnde genoteerd XVIII 7...
Een buffelze colder staende op den cedulle
XXI 7... 2 fl.
Een honsooten [zwart of blauw laken uit de Vlaamse plaats Honschoten] hembt schort met een
manshembt staende op den cedulle XXX ....
20 pat[ard]
Een paer groffgreynen mouwen met fraengen
in den ..... staende op den cedulle XXVII ...
Een paer lakense boxen ende groffgreynen wambes
swart zijnde staende op den cedulle XVII 7...
8 fl.
[38]

Een lapcken nije linnen staende op den cedulle
XXII .... 6 fl.
Een groffgreynen wambes ende een over
roxken van swart laken staende op den
cedulle XXX .... 5 fl.
Een webbe ongebleeckt doeck staende
op den cedulle XXX .... 6 fl.
Een mans ende een vrouwen hembt, twye
vrouwen swart lakense cragen met een
paer groffgreynen mouwen zijnde op den
cedulle genoteerd XXX .... 4 fl.
Twye slaeplaken ende een kussensloepen
staende op den cedulle XVI .... 25 pat[ard]
Een lappe nije linnen staende op den
cedulle XIIII .... 25 pat[ard]
Enyge goltachtyge coerde ende 2 sulcke
huyffden met een lapcken blauw taff
staende op den cedulle XXII ... 5 fl.
Een slaeplaken met twye vrouwen
hembden staende opt cedulle XXI ...
10 -
Een swart lakense hoyck met een
silveren messen heft daerop staende Anna
Hendrixdr. staende op den cedulle XXIXen
.... 8 fl. 2 pat[ard]
Een stuck nije linnen staende op den cedulle
XIII ... III½[?] fl.
Een linnen gebleeckte webbe met een paer
mans swarte boxen zijnde op den cedulle
XVI 7... 18 fl. 8 pat[ard] zijnde .....
cedulle daeraen gespellet
[39]
Een stuck nije linnen staende op den cedulle
XXII ... XI fl.

Een nije slaeplaecken staende op den cedulle
XXVI 7... st. 6
Een paer olde vrouwen mouwen met een
schorteldoeck staende opt cedulle XXIII
.... st. II
Een swartlakense keurs staende op den
cedulle XVIII 7... st. VIII
Een slaeplaken in een blauw doeckyen
staende op den cedulle XXX .... X pat[ard]
Een turxsche groffgreynen bouwen met
spigilye beboerdt ende een trijpen boerdt
met een swart bay gevoeret staende
op den cedulle XXVI ... 6 fl.
Een slecht groffgreynen bouwen met
spigilye ende trijpen boert staende op den
cedulle XIX .... III½[?] fl.
Summa seven ende veertich di-
verse gebondene packies

>> begin

Schuld aan Sion Lus, 1595

Leids Archief, Toegang 506 inv.nr. 59, fol. 45 verso

Acte van indemnatie Geritgen Jansdr. om Syon Lus vs.
Opten XVIen februarii anno XVc XCVI desen voor mij
notario publ. rcg. ende voor den nabescreven getuygen
gecomen Gerytgen Jans dr. huysvr. van Loys
Bucio taffelhouder binnen der stadt Thiel met mij notaris haer vreemde voocht in desen
verclarende dat Sr. Syon Lus ten versoucke van
haer comparante op Heynric Wynants zn. procureur
binnen Thiel op huyden heeft gepasseert absolute
procuratie voor van Loys Bucio haer man inne te
vorderen ende ontfangen hondert ende twaelff ponden
Grooten Vlaems als Loys Bucio haer man ende zij comparante zelffs als principael debitrice den vs.
Syon Lus schuldich es volgens de blame
dairvan zijnde die sij wel te blijven ongeprejudicieert
heeft sij comparante haerselven voor den ontfang
die de vs. Henric Wynants zn. eenichsins
dairvan soude moegen hebben geconstitueert ende
gestelt borge ende belooft de vs. pen. selver te
beschicken aen handen van den vs. Syon Lus ende sijns
actie hebbende. Onder verbant van haer persoonl.
goeden presente ende inecomende deselve submitteren
d'executie van allen sheeren rechten ende rechteren
daervan sij haer acte versochte gemaect ende
Syon Lus gelevert te werden. Gedaen aldus
binnen der stede van Leyden ten huyse van Syon
Lus voors. staende op Rapenburch in presentie
van Anthoni de Neve ende Karell Rana
poorteren ende inwoonderen der vs. stede als gelooffel.
getuygen hyertoe versocht ende gebeden.
Geritgen [merkteken] Jans drs merc
Opten XVen Junii 96 heeft Syon Lus t'sijnen huysse
voor mij notaris bekent dat hem van Geritgen
Jansdr. nyet en comt ende dat hij van haer
daerentvan als voldaen te zijn
Sion Lus
In veritatis testimonium
1595
4 Van Oudevliet notarius sst. 8
Carllo Ranna
Anthoni de Neve

>> begin